Su Çiçeği Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Su çiçeği hastalığı Varisella zoster virüsünün neden olduğu bulaşıcı enfeksiyon hastalığıdır. Varisella zoster virüsü oluşuma neden olmasından dolayı varisella veya Varisella zoster olarak da adlandırılır. Su çiçeği hafif semptomlara neden olan viral enfeksiyondur. Ancak tekrar zona olarak meydana gelmesi halinde ciddi sağlık sorunlara yol açabilir. Bununla beraber yeni doğmuş ve prematüre bebeklerde,  hamile kadınlarda, yaşlılarda ve bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar su çiçeği bakımından risk altındadır. Ayrıca riskli grupta bulunan kişilerde hastalık şiddetli bir şekilde görülebilir. Bununla beraber bazı kişiler virüse bir kere maruz kalmasına rağmen ömür boyu bağışıklık sağlayabilir. Su çiçeği hastalığına birden fazla geçirmek nadir görülen bir durumdur. Ayrıca su çiçeği enfekte olan kişiden hızla ve kolayca diğer kişilere yayılabilir. Hastalığın bulaşması için hasta ile aynı ortam olmak bile yeterli olabilir. 

Su Çiçeği Belirtileri

Su çiçeği virüsüne maruz kaldıktan 10 ilâ 21 gün arasında belirtiler ortaya çıkar. İlk çıkan semptomlar cilt rengine göre farklı renkte meydana gelen noktalardır. Bununla beraber belirtileri tespit etmek oldukça kolaydır. En belirgin su çiçeği belirtisi ciltte döküntü meydana gelmesidir. Hastalığının diğer belirtileri şunlardır:

• Ateş
• Hafif yorgunluk
• İştah kaybı
• Boğaz ağrısı
• Karın ağrısı
• Ciltte kaşıntılı küçük kabarcıklar
• Vücutta içi beyaz sıvı ile dolu şişlikler
• Lekeli cilt
• Ciltte kabuklu noktalar (Kabarcıklar patladıktan sonra kabuk oluşur.)

Su çiçeği hafif semptomlara neden olmasının yanı sıra ciddi komplikasyonlara da neden olabilir. Özellikle ciddi komplikasyonlar yetişkin insanlarda sıklıkla gözlenir. Su çiçeği hastalığının neden olduğu ciddi komplikasyonlar şunlardır:

• Dehidrasyon
• Akciğer enfeksiyonu
• Ensefalopati gibi beyin enfeksiyonu
• Kanama problemleri
• Kan dolaşımı enfeksiyonu
• Karaciğer hastalıkları
• Çocuklarda cilt enfeksiyonları, kusma ve nefes darlığı

Su Çiçeği Nasıl Olur?

Su çiçeği virüsüne maruz kaldıktan sonra kuluçka süresi başlar. Bu süre iki haftalık bir süreci kapsar ve genellikle herhangi bir belirti ortaya çıkmaz. Bu süreçten sonra hastalık üç aşamalı bir şeklinde yavaş yavaş ortaya çıkar. Su çiçeği hastalığının aşamaları şunlardır;

• Aşama 1: Küçük kırmızı, pembe, daha koyu veya ciltte aynı renkte noktalar meydana gelir. Vücudun herhangi bir bölgesinde küçük bir alanda sınırlıdır. Bu noktalar ağrılı olabilir. Hastalığın ilk aşaması birkaç gün sürebilir.
• Aşama 2: Ciltte ortaya çıkan noktalar sıvıyla dolar ve kabarcıklara dönüşür. Kabarcıklar pembe, parlak ve kaşıntılıdır. Bununla beraber dokunmayla ve kaşıntıyla patlayabilir. Kabarcıkları kaşımak ciltte yaralara neden olur. Kabarcıklar 1 ilâ 2 gün içerisinde patlar.
• Aşama 3: Kabarcıkların patlaması sonucunda kabuklar meydana gelir. Kabukların bazıları pul pul olurken bazılarında ise sıvı sızar. Bu aşama birkaç gün süren dönemi kapsar.

Kızarıklıklar 3 aşamada meydana gelir. Fakat hastalık vücudun her bölgesinde eş zamanlı gerçekleşmez. Yani vücudun bir kısmında kızarıklar yeni oluşurken bir bölgesinde ise kabarcıklar patlamış, kabuklanma başlamış olabilir. Hastalıkta ortaya çıkan kızarıklıklar yaklaşık 10 güne kadar sürebilir.

Su Çiçeği Nasıl Bulaşır?

Su çiçeğinin kaynağı Varisella zoster virüs enfekte olmuş bir kişiden kolayca hastalık bulaşabilir. Özellikle hastalığı hiç geçirmemiş veya aşı olmamış kişilere hızlıca yayılabilir. Hastalığa sahip kişinin döküntülerine veya kabarcıklara dokunma sonucunda bile hastalık bulaşma ihtimali vardır. Kabarcıklar patlaması sonucunda ortaya çıkan havadaki parçacıklar bulaşmasında rol oynar. Su çiçeği bedensel temas ile bulaşmasının yanı sıra öksürme ve hapşırma gibi hastanın vücut sıvısı ile teması sonucunda bulaşabilir. Özellikle hastalık tüm kabarcıklarda kabuklanma meydana geldiği döneme kadar bulaşıcıdır. Aşılanmış kişilerde ise kabuklanmayan kabarcıklar oluşabilir. Bu durumda 24 saatte kadar yeni kabarcık oluşmasına kadar bulaşıcı olduğu düşünülür.

Su Çiçeği Neden Olur?

Su çiçeği hastalığının tek nedeni Varisella zoster virüsüdür. Hastalığa sahip kişiler ise sağlıklı kişilere tükürük, hapşırma, öksürme ve kabarcıklarda bulunan sıvıyla temas sonucu virüsü bulaştırabilir. Bazı kişiler fiziksel sağlıkları bakımından daha kolay Varisella zoster virüsü ile enfekte olabilir. hastalığına yakalanır. Su çiçeği hastalığına yakalanma riskini arttıran durumlar şunlardır:

• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
• Organ nakli yapılan hastalar
• Steroid gibi bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanımı
• Yenidoğanlar
• Kemoterapi tedavisi alan hastalar
• Varisella zoster virüsüne maruz kalmış prematüre (erken doğmuş) bebekler
• Su çiçeğine karşı bağışıklığı zayıf olan hamileler
• HIV ve AIDS hastalıklarına sahip kişiler
• Pnömoni, hepatit ve ensefalit gibi bağışıklık yetmezliğine sahip hastalar
• Aşı olmamış veya su çiçeği hastalığını geçirmemiş yüksek riskli alanlarda zaman geçiren kişiler

Su Çiçeği Nasıl Geçer?

Su çiçeğinin özel bir tedavisi yoktur. Tedaviye gerek duyulmaksızın 1 ilâ 2 hafta içerisinde iyileşir. Virüs kaynaklı bir hastalık olmasından dolayı yetişkinlerde su çiçeği tedavisi olarak antiviral ilaçlar reçete edilebilir. Ayrıca yetişkinlerde meydana gelen ciddi komplikasyonları iyileştirmeye yönelik tedavi yöntemleri uygulanır. Bununla beraber su çiçeğinin bulaşma ihtimalini düşürmek için aşı yapılmalıdır. Su çiçeği komplikasyonlarını yönetmek için bazı uygulamalara başvurulabilir. Doktor ise kaşıntı ve belirtilerin etkilerini en aza indirmeye ve enfeksiyonun bulaşmasını önlemeye yönelik hastaları bilgilendirir. Doktorun hastalara verdiği genel öneriler şunlardır:

• Enfeksiyona bağlı dehidrasyon (vücuttan aşırı sıvı kaybı meydana gelmesi) meydana gelebilir. Bunu önlemek için sıvı tüketimi arttırılmalıdır.
• Vücuttaki tahrişi azaltmak için ılık banyo yapılmalıdır.
• Kızarıklıklar ve kabarcıklar kaşınmamalıdır. Kaşınması halinde ciltte su çiçeği izi kalabilir.
• Cildi soğuk suyla yıkamak kaşıntı hissi azaltılabilir. Cilt kurulanırken ovalama yapmadan kurulanmalıdır.
• Kabarcıklara yapışmayan bol kıyafetler giyilmelidir.
• Ter ve vücut sıcaklığının artışı kaşıntıyı artmasına neden olur. Bu yüzden kaşınan bölgelere ıslak soğuk bez ile kompres uygulamak kaşıntıyı hafifletir.
• Hastalığın bulaşıcılığını önlemek için evde veya hastanede izolasyonu yapılır. Özellikle hastanın su çiçeği bakımından riskli kişilerle teması önlenmelidir.
• Eğer cildin kaşımanız durumunda kabarcıklar ve döküntülere temas sonucunda hastalığı sağlıklı bireylere bulaşmasını önlemek için eller bol sabunlu suyla yıkanmalıdır. 
• Çocuklar hastalık süresi boyunca okul, kreş ve oyun parkı gibi sosyal temas alanlarından kaçınmalıdır. 
• Su çiçeği hastalığından korunmak için mutlaka aşı olunmalıdır.

Su Çiçeği Çıkaran Çocuğa Ne Yapılır?

Çocuklarda ve bebeklerde su çiçeği ciddi komplikasyonlara neden olmaz. Bu nedenle bebeğin ve çocuğun acılarını ve rahatsızlıklarını hafifletmek amacıyla doktorunuzdan bilgi alıp rahatsızlığı hafifletici tedavi yöntemleri uygulayabilirsiniz. Su çiçeği çıkaran çocuklarda şunlar yapılabilir:

• Çocukların vücutlarını kaşımalarını önlemek için tırnakları kısa tutulmalıdır. Bununla beraber ellere çorap ve eldiven geçirmek cildi kaşımayı önler.
• Çocukların kabarcıkları kaşımaları hem yara oluşumunu hem de cilt enfeksiyonu oluşumunun önüne geçer.
• Çocuğun su tüketimi takip edilmelidir. Ateşten dolayı çocukta dehidratasyon gelişebilir.
• Çocuklar ateşe bağlı terleme problemi yaşayabilirler. Bu nedenle sık sık kıyafet değiştirilerek cilt kuru tutulur.
• Çocukların ve bebeklerin kıyafetleri mümkün olduğunca bol ve yumuşak olmalıdır.

Doktorunuzun önerdiği vücut losyonları ve ilaçlar dışında çocuğa verilmemelidir. Bununla beraber aspirin ve antibiyotik gibi doktorun reçete etmediği ilaçlar çocuğa verilmemeli. 

Su Çiçeği Aşısı Nedir?

Varisella virüsünden korunmanın en iyi yolu su çiçeği aşısıdır. Çocukluk çağı aşı programının bir parçası olarak uygulanır. Çocuklarda aşı uygulaması hastalığı geçirip geçirmediğine göre farklılık gösterir. Hastalığı geçirmemiş her bireye yaş grubuna göre uygun aralıklarla 2 doz aşı uygulanır. Yaş gruplarına göre aşı uygulamaları şunları içerir:

• Bebekler: 12 ilâ 15 aylıkken aşının birinci dozu uygulanır.
• Çocuklar: 4 ilâ 6 yaş arası aşının ikinci dozu uygulanmalıdır. İkinci doz virüse karşı ekstra koruma sağlar. İkinci doz aşı hiç virüse maruz kalmamış çocuklara uygulanır.
• Adölesan ve yetişkinler: Su çiçeği geçirmeyen ve bebeklik çağında aşı uygulanmayan 7 ila 12 yaş arası çocuklarda 3 ay arayla 2 doz aşı yapılır. 13 yaş üstü çocuklar ise 28 gün arayla 2 doz aşı uygulanır.

Hamileler su çiçeği bakımından risk altında olmasına rağmen aşı olmaları riskli bir durumdur. Bununla beraber aşı olmak için mutlaka doktora danışılmalıdır. Doktor tıbbi geçmişinize ve kan tahliline göre kaç doz aşı olmanız gerektiğine karar verir. Varisella virüsüne maruz kalıp kalmadığınızı bilemediğiniz durumlarda ELİSA kan testi ile antikor taraması yapılır.