Regl, halk arasındaki yaygın kullanımıyla adet, rahmin endometrium adı verilen tabakasının vajinal yolla atılması neticesinde görülen kanamadır. Normal şartlarda 21 ila 35 gün aralığında süren adet döngüsünün gerçekleşme nedeni rahmi hamileliğe hazırlamaktır. Bazı kadınlarda polikistik over sendromu gibi sağlık sorunlarına bağlı adet düzensizlikleri görülebilir. Regl öncesinde ve sırasında kadınların yaklaşık %90’ı ağrı, mide bulantısı gibi rahatsız edici semptomlar yaşayabilir. Bu nedenle kadınlar için “Adet sancısına ne iyi gelir?” sorusuna verilecek her cevap önemlidir ancak öncelikle kadın hastalıkları ve doğum uzmanları tarafından regl ağrısının veya düzensizliğinin nedeninin detaylı olarak araştırılması gerekir.
Regl Nedir?
Regl yani menstrüasyon endometrium olarak da bilinen rahim duvarındaki kalın süngerimsi tabakanın vajinal yolla atılması sonucunda görülen kanamadır. Bir başka ifadeyle ”Regl ne demek?” sorusuna üreme sağlığı hakkında ipucu veren doğal vajinal kanama cevabı verilebilir. Halk arasında ay başı, adet kanaması gibi farklı isimlerle de adlandırılan regl kanaması ergenlik döneminden başlayarak menopoza kadar geçen süreçte kadın üreme sağlığının başlıca göstergelerinden bir tanesidir. Normal şartlarda genç kızların büyük çoğunluğu ilk adetleri 11-14 yaşlarında görmeye başlar. Bu süre kadın menopoza girene kadar yani ortalama 51 yaşına kadar devam eder. Genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak ilk regl görme yaşında ufak değişiklikler olabilir.
Regl kanaması kadınların üreme sistemiyle ilgili doğal bir süreçtir. Regl döngüsünün temel amacı rahmi hamilelik için hazırlamaktır. Hamileliğin gerçekleşmediği durumlarda rahim duvarı dökülerek kanamayla vücuttan atılır ve yeni döngü başlar. Adet döngüsü genellikle 28 gün sürer ancak 21 ilâ 35 gün arasında süren döngüler de normal kabul edilir. Regl gecikmesi ve adetlerin çok ağrılı geçmesi gibi durumlar üreme sağlığı ile ilgili olduğu kadar kadının genel sağlığı hakkında da fikir verebilir. Bu nedenle anormal döngüye sahip kadınların veya regl dönemlerinde şiddetli ağrı yaşayanların uzman bir doktora danışması önerilir.
Regl Neden Olur?
Regl rahmin olası bir hamilelik için kendisini yenileme sürecidir. Menstruasyon döngüsü, adet döngüsü, periyod gibi farklı isimlerle de bilinen regl döngüsü 21-35 gün süren ve sonunda regl kanaması ile sonlanan bir döngüdür. Kadın üreme sistemi rahim, endometrium, fallop tüpleri ve yumurtalık başta olmak üzere çeşitli doku ve organlardan oluşur. Bu organların her birinin farklı fonksiyonları vardır. Regl döngüsü adet dönemi, foliküler faz, yumurtlama fazı ve luteal faz olmak üzere 4 aşamadan oluşur. Regl kanamasının başladığı ilk gün döngünün birinci günü olarak kabul edilir. Hamilelik gerçekleşmediği için östrojen ve progesteron hormonları düşmeye başlar ve rahmin artık gereksiz hale gelen dokuları vajinal yolla vücuttan atılır.
Döngünün ilk günü olan adet kanamasının başladığı günle birlikte hipotalamusun hipofiz bezine gönderdiği sinyallerle foliküler faz başlar. Folikül uyarıcı hormon (FSH) sayesinde yumurtalıkların içerisinde pek çok folikül gelişmeye başlar. Bunlardan en sağlıklı olan dominant folikül olgunlaşmaya devam ederken diğerleri ölerek kaybolur. Bu süreçte kanda östrojen hormonu yükselir ve rahim duvarı kalınlaşır. Ortalama 16 gün süren bu sürecin sonrasında ovulasyon yani yumurtlama evresine geçilir. Hipofiz bezinden salgılanan luteinize edici hormon (LH) ani bir artış göstererek ovulasyonu (yumurtlama) başlatır. Yumurtalıklardan salınan yumurta döllenmek üzere fallop tüplerine doğru ilerler. Yumurtanın hayatta kalma süresi yaklaşık 24 saattir. Bu süre içerisinde erkek üreme hücresi olan sperm tarafından yumurta döllenme olmazsa kendiliğinden kaybolur.
Ovulasyon evresinden sonra luteal faza geçilir. Yumurtlamadan sonra corpus luteum olarak da bilinen yumurtanın çıktığı folikül kesesi rahmi olası bir hamileliğe hazırlamak için progesteron hormonu salgılamaya başlar. Progesteron rahmin genişlemesine ve kasılmaların önlenmesine yardımcı olur. Döllenmenin gerçekleşmediği durumlarda corpus luteum kaybolur, progesteron hormonu düşmeye başlar. Progesteron hormonundaki bu geri çekilme regl ağrısı gibi semptomların da başlıca nedeni olan rahmin kalınlaşan süngerimsi dokusunun dökülmesine yol açarak sonraki regl dönemini başlatır.
Regl Belirtileri Nedir?
Regl döneminde hormon seviyelerindeki değişikliğin de etkisiyle kadınlar fizyolojik ve psikolojik çeşitli semptomlar yaşayabilir. Regl öncesinde ya da sırasında görülen bu belirtiler her kadında farklı şiddette ortaya çıkabilir. Başlıca regl belirtileri şunlardır:
Karın ağrısı: Regl belirtileri denildiğinde karın krampları ilk sıralarda yer alır. Genellikle alt karın bölgesinde hissedilen regl sancısı endometrium tabakasının dökülmesini sağlayan rahim kasılmalarından kaynaklanır. Bazen karın bölgesinde hissedilen regl sancısı bacak, bel, sırt gibi vücut bölgelerine yayılabilir. Regl döneminde yaşanan ağrılar genellikle normal olsa da bu ağrıların çok şiddetli olması endometriozis, miyom gibi başka bir sağlık sorunundan da kaynaklanabilir
Göğüslerde hassasiyet: Adet sancısı gibi regl döneminde kadınların sıklıkla tecrübe ettikleri semptomlardan bir tanesi de göğüs hassasiyetidir. Adet döngüsünün ortasında yükselmeye başlayan progesteron hormonu memedeki bezlerin büyümesine ve şişmesine neden olabilir. Bu şişlik adet döneminde de devam edebilir.
Sivilce oluşumu: Döllenmenin gerçekleşmediği durumlarda östrojen ve progesteron hormonları düşerken testosteron gibi hormonların üretiminde az miktarda artış görülebilir. Bu hormonlar ciltte sebum yani yağ oluşumunu tetikleyerek sivilceye neden olabilir. Üreme çağındaki kadınların yaklaşım yarısında adetten bir hafta önce çene gibi bölgelerde sivilce oluştuğunu gösteren çeşitli araştırmalar mevcuttur.
Şİşkinlik: Östrojen ve progesteron hormon değerlerindeki değişiklik vücudun normalde olduğundan daha fazla su tutmasına yani ödeme neden olabilir.
Bağırsak sorunları: Prostaglandin adı verilen hormon benzeri görev gören maddeler rahimdeki kasılmalara yardımcı olan hormonlardır. Organların birbirine yakın olması nedeniyle bağırsaklar da bu hormonlardan etkilenebilir. Bu nedenle bu süreçte kusma, ishal, kabızlık ve mide bulantısı gibi semptomlar görülebilir.
Sayılanlara ek olarak bazı kadınlarda baş ağrısı, yorgunluk, aşırı tatlı ihtiyacı gibi semptomlar gözlenebilir. Fizyolojik olduğu kadar psikolojik semptomların da görülebildiği regl döneminde kadınlarda huzursuzluk, uyku problemleri, asabiyet gibi belirtilere rastlanabilir.
Regl Kaç Gün Sürer?
Normal şartlarda bir regl dönemi genellikle 3 ile 7 gün sürer. Bu süre stres, beslenme alışkanlıkları, yoğun egzersiz ve bazı sağlık sorunları gibi faktörlerin etkisiyle kadından kadına değişiklik gösterebilir. Reglin ilk birkaç yılı hormon seviyelerindeki dalgalanmanın da etkisiyle adet süreleri düzensiz olabilir ancak zamanla daha düzenli bir hâl alır. Normalden daha kısa veya uzun süren adetler altta yatan bir sağlık sorununun habercisi olabileceğinden uzman bir kadın hastalıkları doktoruna danışılması önerilir.
Regl Neden Gecikir?
Regl gecikmesinin ilk akla gelen nedeni hamileliktir. Bununla birlikte her zaman adet döneminde meydana gelen gecikme hamilelik kaynaklı olmayabilir. Regl gecikmesi hormonal dengesizliklerden yaşam tarzı değişikliklerine kadar pek çok sebeple ortaya çıkabilir. Başlıca regl gecikmesi nedenleri şunlardır:
Stres: Regl gecikmesinin önde gelen nedenlerinden bir tanesi strestir. Hipotalamus stresin etkisiyle hormonları düzenlemekte zorlanarak adet gecikmesine yol açabilir.
Kilo değişiklikleri: Ani veya aşırı kilo kaybında vücut yağ oranının düşmesine bağlı hormon dengesi bozulabilir. Bununla birlikte obezite de vücutta fazla östrojen üretilmesine neden olarak adet gecikmesine yol açabilir.
Hormonal düzensizlikler: Adet gecikmesine neden olan hormonal bozuklukların başında polikistik over sendromu (PCOS) gelir. Polikistik over yumurtlamayı olumsuz etkileyerek adet döngüsünde bozulmaya neden olabilir. Ayrıca tiroid bezi hastalıkları da regl gecikmesi nedenleri arasındadır.
Primer ovarian yetmezlik: Primer ovarian yetmezlik yani primer yumurtalık yetmezliği menopoz öncesinde özellikle 45-55 yaş aralığındaki kadınlarda adet gecikmesinin yaygın nedenlerindendir. Ancak kadınların %1’inde 40 yaşından önce de yumurtalık yetmezliğine bağlı regl gecikmesi görülebilir.
Sayılanların yanı sıra şeker hastalığı, Cushing sendromu gibi bazı sağlık sorunları da regl gecikmesine neden olabilir.
Regl Ağrısı Neden Olur?
Dismenore olarak da bilinen regl ağrısı hormon değerlerinde yaşanan değişikliklerden rahmi ilgilendiren sağlık sorunlarına kadar pek çok farklı sebeple ortaya çıkabilir. Primer dismenore ve sekonder dismenore olmak üzere iki türü bulunan regl sancısı kadınların çoğunda görülebilir. Bunun başlıca nedeni regl döneminde rahmin kalınlaşan iç tabakasının dökülmesini sağlayan rahim kasılmalarıdır. Adet döneminde artışa geçen prostaglandin adı verilen bir madde rahimde kasılmalar oluşturarak ağrıya neden olabilir. Bu durum primer dismenore olarak adlandırılır.
Bununla birlikte rahim dokusunun rahmin dışında gelişmesi ile karakterize endometriozis, rahim duvarındaki iyi huylu oluşumlar olan miyomlar, rahmi kaplayan dokunun rahim duvarı kaslarına doğru büyümesi ile karakterize adenomyozis veya üreme sistemini etkileyen enfeksiyon hastalıkları da ağrıya (sekonder dismenore) neden olabilir. Adet sancısı her yaştan kadını etkilese de bazı kişilerde ağrı riski daha yüksektir. 20 yaş altı olan, ailesinde regl ağrısı öyküsü bulunan, sigara içen, düzensiz ve yoğun adet kanamaları yaşayan ve hiç doğum yapmamış kadınlarda regl sancısı daha sık görülebilir.
Regl Ağrısına Ne İyi Gelir?
Regl ağrısı kadınların yaşam kalitesinde bozulmaya neden olabilir. Bu nedenle kadınların büyük çoğunluğunun “Regl ağrısına ne iyi gelir?” sorusuna yanıt araması normaldir. Evde uygulanabilecek bazı yöntemler regl ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu yöntemler şunlardır:
Kasık bölgesine sıcak kompres uygulamak,
Karın bölgesine masaj yapmak,
Ilık duş almak,
Düzenli egzersiz yapmak,
Yağlı, baharatlı yiyecekler yerine hafif yiyecekler tüketmek,
Yoga gibi rahatlama yöntemlerine başvurmak.
İlave olarak doktor kontrolünde alınan B6, B1, E vitamini, omega-3 yağ asitleri, kalsiyum ve magnezyum takviyeleri gibi gıda takviyeleri de ağrının hafiflemesine yardımcı olabilir. Ek olarak zencefil çayı, tarçın çayı, nane çayı gibi bitki çayları da adet dönemlerini daha rahat geçirmeye yardımcı olabilir ancak ağrının şiddetli olduğu, uzun süre devam ettiği durumlarda uzman bir doktordan randevu alınması ve gerekli kontrollerin yaptırılması önemlidir.
Regl Ağrısına Adet İyi Gelen Yatış Pozisyonu Nedir?
Regl ağrısı sırasında doğru bir yatış pozisyonu kas spazmlarını azaltarak rahatlama sağlayabilir. Regl döneminde cenin pozisyonunda yan yatarak ve bacakları göğse çekerek uyumak karın kaslarının gevşemesini sağlayarak ağrı hissini hafifletebilir. Ek olarak sırt üstü yatarken dizlerin altına bir yastık yerleştirmek de regl döneminde sık karışılaşılan bel ve sırt ağrısı gibi ağrıları hafifletmeye yardımcı olabilir.
