Oyun Terapisi Nedir?
Oyun ve oyuncaklar aracılığı ile çocukların ihtiyaçlarını ifade etmelerine yoğunlaşan özel işleve oyun terapisi denir. Büyükler için ‘psikolojik danışmanlık’ kavramı ne ise çocuklar için ‘oyun terapisi’ de bir anlamda odur. Büyükler sorunlarını sözlerle, çocuklar ise oyunla anlatır. Terapist araç olarak çocuğun kendini en doğal şekilde dışa vurum tarzı olan oyunu kullanır. Çocuklar da terapiste duygularını oyuncaklar yardımıyla anlatırlar. Güvenli bir ortam yaratan eğitimli bir oyun terapisti ile çocuklar istedikleri gibi oynamaya cesaretlendirilirler. Terapi süresince çocuklara, duygusal problemlerini ifade etmelerine yönelik çeşitli oyuncaklar sunulur. Çocuklar; sanat, kum, hayal gücü gibi oyun terapisinin çeşitli araçlarını kullanarak kendilerini ifade etme şansına sahip olurlar.
Oyun Terapisinin Faydaları Nelerdir?
Çocuklar duygularını büyükler gibi anlamlandıramadıkları gibi, duyguları hakkında büyükler gibi de konuşamazlar. Bu yüzden büyüklerle yapılan terapi şekli çocuklara uymaz. Oyun, çocuklar için terapi anlamında kullanıldığında, çocuk yaşadıklarını ve duygularını ifade etme ortamı bulur. Çocuklar oyun sırasında yaşadıklarının bir parçası olarak davranışlarını etkileyen kızgınlıklarını, korkularını, üzüntülerini, hayal kırıklıklarını yeniden yaratırlar. Oyun terapisinin avantajı, çocukların gelişimlerine uygun terapisel oyunu oluşturabilmelerindendir. Çocuklar yaşadıkları stresli, yoğun, duygusal tecrübeyi yansıtan oyunu yarattıklarında, terapist ile çocuğun kurduğu terapisel ilişki çocuğun güvende hissetmesini sağlayan en önemli unsurdur.
Oyun Terapisi Hangi Durumlarda Tercih Edilmeli?
Kimi çocuklar hayatlarının bazı zamanlarında zor bir süreç içine girebilirler. Örneğin anne babanın ayrılması, arkadaş edinmede zorlanmak, okulda ya da evde değişimlere adapte olamamak, hırçınlık, içe kapanıklık vb… Bazı çocuklar bu tür dönemlerde başka çocuklara nazaran daha fazla yardıma ihtiyaç duyabilirler. Eğer çocuğunuzla iletişimde sorunlar yaşıyorsanız ya da onun kimi davranışlarında problemler olduğunu düşünüyorsanız oyun terapisi size ve çocuğunuza yardımcı olabilir.
Oyun terapisinin yardımcı olabileceği durumlardan bazıları;
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu
- Telaş, üzüntü, korku, kızgınlık gibi duyguların normalin üzerinde olması
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite
- Başkaları ya da kendini acıtacak hareketlerde bulunması
- Anne/baba ayrılırken aşırı tepki verme-sosyal içe kapanıklılık
- Güven eksikliği/depresyon
- Ailede değişimlere adapte olmada zorlanma
- Sebebi anlaşılamayan baş ve karın ağrıları
Oyun Terapisi Türleri Nelerdir?
Oyun terapisi çeşitleri, terapistin tercihlerine, hedef kitlesine ve terapötik amaçlara göre değişebilir. Ancak genel olarak, oyun terapisi birkaç temel yaklaşım içerebilir. İşte bazı oyun terapisi türleri:
- Bireysel Oyun Terapisi: Bu yaklaşım, terapistin bireyle birebir çalışmasını içerir. Bireysel oyun terapisi, bireyin özel ihtiyaçlarına odaklanır ve terapist ile birey arasındaki güvenli bir ilişkiyi vurgular.
- Grup Oyun Terapisi: Bu terapi türü, bir grup bireyin bir araya gelerek oyunlar aracılığıyla etkileşimde bulunmasını içerir. Grup oyun terapisi, sosyal becerileri geliştirmek, iletişimi artırmak ve grup içi dinamikleri anlamak amacıyla kullanılabilir.
- Aile Oyun Terapisi: Bu yaklaşım, aile üyeleri arasındaki ilişkileri ve etkileşimleri güçlendirmek için oyunları kullanır. Aile oyun terapisi, aile içi iletişimi artırmak, problemleri çözmek ve aile üyeleri arasındaki bağları güçlendirmek için etkili olabilir.
- Sanat Terapisi: Oyun terapisi, sadece sözel olmayan ifade araçlarına odaklanan bir terapi türüdür. Bu, resim yapma, heykelcilik, müzik ya da diğer yaratıcı sanat faaliyetleri ile duyguların ifade edilmesini içerebilir.
- Dramaterapi (Rol Oyunu): Bu terapi türü, bireylerin rol yapma yoluyla duygusal ifadelerini keşfetmelerine yardımcı olur. Rol oyunları, bireyin başkalarının bakış açılarını anlamalarına ve kendi hissettiklerini ifade etmelerine olanak tanır.
- Oyun ve Aktivite Tabanlı Terapötik Beceri Programları: Terapötik Beceri Programları, bireylere öğrenme, problem çözme ve duygusal düzenleme gibi becerileri geliştirmelerine yardımcı olmak için oyun ve aktiviteleri içerir.
Her bir oyun terapisi çeşidi, belirli hedeflere yönelik olarak tasarlanmıştır ve terapist, bireyin ihtiyaçlarına ve terapötik amaçlarına uygun olan bir veya birden fazla yaklaşımı seçebilir.
Oyun Terapisi Nasıl Uygulanır?
Oyun terapisi genellikle bir terapist rehberliğinde gerçekleşir ve çeşitli oyunlar, sanat etkinlikleri, rol yapma ve diğer yaratıcı faaliyetleri içerebilir. Bu süreç, bireyin yaşadığı duygusal zorlukları anlamalarına, ifade etmelerine ve çözmelerine yardımcı olabilir.
Bu terapi türü, çocuklarla çalışmada özellikle etkilidir çünkü çocuklar genellikle duygularını sözel olarak ifade etmekte zorlanabilirler. Oyunlar aracılığıyla, çocuklar duygusal dünyalarını ifade edebilir ve terapistleri, bu oyunlar sırasında ortaya çıkan temaları ve davranışları kullanarak çocuğun yaşadığı zorlukları anlamada yardımcı olabilir.
Kimler Oyun Terapisi Yapabilir?
Oyun terapisi, özellikle çocuklarla çalışan terapistler tarafından kullanılan bir terapi türüdür. Bunu uygulayabilecek uzmanların da oyun terapisi eğitimi almış olmaları önemlidir.
- Klinik Psikologlar: Çocuklar için uzmanlaşmış klinik psikologlar, oyun terapisi eğitimi aldıktan sonra bu yöntemi kullanabilirler.
- Psikiyatristler: Çocuk ve ergen psikiyatristleri de oyun terapisini uygulayabilir veya bu terapinin bir parçası olarak çocuklarla çalışabilirler.
- Çocuk Gelişimi Uzmanları: Çocuk gelişimi alanında uzmanlaşmış profesyoneller, oyun terapisi konusunda eğitim almışlarsa bu terapiyi uygulayabilirler.
Oyun Terapisinin Yaş Aralığı Nedir?
Oyun terapisi genellikle 3 ila 12 yaş arasındaki çocuklar için uygulanır. Bu yaş aralığında çocuklar, duygularını ve düşüncelerini ifade etmekte zorlanabilirler, bu yüzden oyun terapisi, çocukların doğal oyun süreçleri aracılığıyla kendilerini ifade etmelerine yardımcı olur.
Ancak, oyun terapisi sadece bu yaş grubuyla sınırlı değildir. Daha küçük çocuklar (2 yaş civarı) için uyarlanmış oyun terapisi yöntemleri de kullanılabilir. Ayrıca, ergenlik çağındaki gençler ve bazı yetişkinler için de oyun terapisi, özellikle travma, kaygı ve diğer duygusal zorluklar yaşayan bireylerde, bir araç olarak kullanılabilir. Terapinin, kişinin yaşına ve ihtiyaçlarına göre uyarlanması önemlidir.
Bu içerik Klinik Psikolog Deniz Tetir’in katkılarıyla hazırlanmıştır.
Sıkça Sorulan Sorular
Oyun Terapisi Kaç Ay Sürer?
Oyun terapisinin süreci çocuğun geçmiş ve bugünde yaşadıkları olaylara yönelik çok çeşitli faktörlere bağlıdır. İki en önemli faktör, çocuğun gelişim olarak hangi gelişim çağında olduğu, ve herhangi bir travma olduysa bu travmanın olduğu yaştır. Genellikle yaşanan olaydan sonra ne kadar çabuk terapiye gelinirse, terapi süresi de o kadar kısa olur.
Oyun Terapisi Evde Yapılır Mı?
Oyun terapisi çocukların evde oynadıkları oyundan farklıdır. Evde ya da terapide oyunun esas fonksiyonu aynı kalır. Çocuklar için oyun, bir anlamda yaşadığı dünyayı, insan ilişkilerini prova ettikleri doğal bir iletişim yoludur. Oyunun üç fonksiyonu vardır: İlk ikisi kavramsal ve fiziksel gelişim, diğeri ise duygusal dışavurum. Eğitimli bir oyun terapisti ile oyun duygusal amaca hizmet eder. Bu da çocuğun sağlığındaki dengede önemli rol oynar.
