Norovirüs Nedir? Norovirüs Belirtileri?

Norovirüs gastrointestinal sistemde enfeksiyona neden olabilen bir virüstür. Mide bulantısı, kusma, ishal gibi semptomlarla karakterize mide gribi olarak da bilinen gastroenteritin nedenlerinin başında norovirüsler gelir. Ani salgın yapabilen norovirüse karşı etkili olduğu bilinen bir tedavi olmamakla birlikte bol sıvı tüketmek dehidrasyon gibi komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir.

Norovirüs Nedir?

Norovirüs şiddetli kusma ve ishal ile seyreden mide ve bağırsak enfeksiyonlarına neden olan, Caliciviridae familyasına ait bir RNA virüsüdür. Bulunduğu çevrede hayatta kalabilme yeteneği ile bilinen norovirüs kişiden kişiye temas yoluyla kolaylıkla bulaşabilir. Bu nedenle norovirüs salgını her yıl yaklaşık 200 milyonu çocuklar olmak üzere, ortalama 685 milyon insanı etkilemektedir.

Norovirüs Belirtileri Nelerdir?

Norovirüs enfeksiyonu mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, ishal gibi semptomlarla karakterizedir. İlk belirtiler kişinin virüse maruz kalmasının ardından genellikle 12-48 saat içerisinde ortaya çıkar. Norovirüs semptomları virüs yüküne ve hastanın genel sağlık durumuna göre hafiften şiddetliye kadar değişebilir hatta bazı kişilerde asemptomatik (herhangi bir belirti olmadan) de seyredebilir. Başlıca norovirüs belirtileri şu şekildedir:

• Mide bulantısı veya kusma,
• Mide ve karın ağrısı,
• İshal,
• Baş ağrısı,
• Halsizlik,
• Hafif dereceli ateş,
• Kas ve eklem ağrıları.

Sayılan belirtiler genellikle 1 ila 3 gün içerisinde kendiliğinden kaybolur. Bununla beraber semptomların daha uzun sürmesi ve dışkıda kan görülmesi durumunda yüz yüze veya online doktor görüşmesi yaparak uzmanlara danışılması önemlidir.

Bebeklerde Norovirüs Belirtileri

Norovirüs enfeksiyonu bebeklerde görülen akut gastroenteritin önde gelen nedenlerinden bir tanesidir. Yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde de norovirüs karın ağrısı, kusma ve ishal gibi semptomlarla kendisini gösterir. Ek olarak bebekler henüz kendilerini tam olarak ifade edemedikleri için huzursuzluklarını ağlayarak gösterebilir. Çoğu zaman bebeklerin bol sıvı almasını sağlamak bebeğin semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir. Bununla beraber norovirüs prematüre bebeklerde şiddetli gastroenterit ve nekrotizan enterokolit (bağırsak dokusu ölümü) gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Örneğin yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde ani salgın nedeni olabilen norovirüs enfeksiyonları yenidoğan bebeklerin bağışıklık sistemi gelişiminin henüz tamamlanmamış olması nedeniyle yenidoğan bebeklerde daha ağır seyredebilir. Bunların yanı sıra bebeklerde ve çocuklarda şiddetli kusma ve ishal dehidrasyona yani sıvı-elektrolit dengesinin bozulmasına neden olabilir. Bebek ne kadar küçükse kusma ve ishal bebeği o kadar fazla etkileyebilir. Buna göre en kısa zamanda yüz yüze veya online sağlık hizmeti alınmasını gerektirebilecek durumlar şu şekildedir:

• 6 aydan küçük bebeklerde kusma ve ishal,
• 24 saat içinde altı veya daha fazla sulu dışkılama olması,
• Bebeğin 24 saat içinde üç veya daha fazla kez kusması,
• Cilt renginde solukluk,
• Bebek ağlarken gözlerinden yaş akmaması,
• Gözlerde çöküklük,
• Yüksek ateş,
• Normalde tepki verdiği şeylere tepki vermemesi,
• Dışkısında kan olması,
• 6 ila 8 saat boyunca bezini ıslatmamış olması,
• Semptomların iki günden uzun sürmesi.

Yukarıda sayılan semptomlardan bir veya birkaçının olması halinde vakit kaybetmeden uzman bir doktora danışılması önemlidir.

Norovirüs Türleri Nelerdir?

Caliciviridae familyasına ait bir RNA virüsü olan norovirüs genetik çeşitliliği ile dikkat çeker. Altı ana genogrupla sınıflandırılan bu virüsün özellikle GII.4 genotipi küresel salgınlara yol açmaktadır. Norovirüs genetik materyalini yeniden düzenleyerek yeni genotipler oluşturabilir. GII.4 genotipinin sürekli genetik değişim geçirerek bağışıklık sisteminden kaçabilmesi virüsün yayılma hızını da artırmaktadır. Günümüzde norovirüse karşı etkili olduğu bilinen bir aşı olmamasının başlıca nedeni de budur. Bununla beraber GII.4 türünün moleküler yapısının her geçen gün daha fazla anlaşılması etkili aşıların geliştirilebileceğine yönelik umutları da artırmaktadır.

Norovirüs Nasıl Bulaşır?

“Norovirüs nedir?” konusunda yapılan çalışmaların büyük çoğunluğunda çok az sayıda norovirüs partikülünün bile hasta bir kişiden sağlıklı insana enfeksiyonun bulaşması için yeterli olduğu görülür. Bu durum enfeksiyonun küresel çapta ani salgın yapabilme potansiyelinin başlıca nedenidir. Ayrıca virüsün hayatta kalabilme kabiliyeti de oldukça yüksektir. Enfekte bir kişinin dışkısında veya kusmuğunda bulunan milyarlarca virüs partikülü bulaştığı yüzeylerde uzun süre hayatta kalabilir. Norovirüs enfeksiyonun en yaygın bulaşma yollarından birisi enfekte kişilerin dışkısı veya kusmuğu ile doğrudan temas edilmesidir.

Bunun yanı sıra enfekte kişilerin ellerini dezenfekte etmeden hazırladığı veya dokunduğu yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi veya kontamine yüzeylere dokunduktan sonra ellerin ağza götürülmesi de virüsün bulaşmasına neden olabilir. İlave olarak, özellikle istiridye gibi kabuklu deniz ürünleri norovirüs için doğal bir yaşam alanı olabilir. Bu nedenle kabuklu deniz ürünlerinin yetersiz pişirilmesi enfeksiyon bulaşma riskini artırabilir.

Norovirüs Neden Olur?

Norovirüs nedeni virüsün genetik yapısı, çevresel dayanıklılığı ve insan sağlığı üzerindeki etkileri çerçevesinde incelenebilir. Örneğin virüsün genetik çeşitliliği ve sürekli genetiğinin değişmesi bağışıklık sisteminin norovirüsü tanımasını güçleştirebilir. Ayrıca norovirüs enfeksiyonu sonrasında oluşan bağışıklık genellikle kısa sürelidir Bu durum bir kez virüs ile enfekte olunsa bile hastalığın tekrar etmesine yol açabilir. Norovirüsün çevresel dayanıklılığı da enfeksiyonun temel nedenleri arasında yer alır. Yapılan çalışmalara göre norovirüsün farklı sıcaklıklarda ve yüzeylerde uzun süre hayatta kalabilir. Bu durum virüsü etkisiz hale getirilmesini zorlaştırırarak virüsün yayılmasını kolaylaştırır. Bu durum özellikle gelişmekte olan ülkeler gibi düşük hijyen standartlarına sahip bölgelerde salgınların hızla yayılmasına neden olabilir.

Norovirüs Ne İyi Gelir?

Norovirüs enfeksiyonu şiddetli mide bulantısı, kusma ve ishal gibi semptomlarla kendisini gösterir. Enfeksiyonun uzun süre devam etmesi halinde dehidrasyon başta olmak üzere çeşitli komplikasyonlar gelişebileceği için “Norovirüs nasıl geçer?” sorusunun cevabı oldukça önemlidir. Norovirüs enfeksiyonu durumunda uzmanlar genellikle hastaların dinlenmesini ve bol sıvı tüketmesini önerir. Bu süreçte su başta olmak üzere et suyu, doğal meyve suları gibi sıvıların bol miktarda tüketilmesi vücudun kaybettiği sıvıyı yerine koymaya yardımcı olabilir. Ayrıca norovirüs mide ve bağırsakların iltihaplanmasına neden olan viral bir enfeksiyon hastalığı olduğu için enfeksiyonun akut döneminde yağlı veya baharatlı gıdalar yerine muz, pirinç, elma püresi ve tost gibi sindirim sistemini yormayan gıdalara ağırlık verilebilir.

Norovirüs Bulaşıcı mı?

Norovirüs oldukça bulaşıcı bir viral enfeksiyon hastalığıdır. Mide gribi olarak da bilinen gastroenterit bakteriyel, paraziter ve viral gastroenterit olmak üzere pek çok farklı sebebi vardır. Tüm gastroenterit vakalarının yaklaşık %60’ına virüsler neden olur. Tüm viral gastroenterit vakalarının yaklaşık %50’sinin sebebi ise norovirüstür. Hastalığın hızlı bulaşma yeteneği özellikle oteller gibi kalabalık alanlarda ve gıda endüstrisinde önemli bir halk sağlığı sorunu oluşturmaktadır. Araştırmalar virüsün bulaşıcılığının az miktarda virüs partikülüne maruziyet halinde bile yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.

Norovirüs Nasıl Bulaşır?

Norovirüsler enfekte bir kişiden diğerine fekal-oral yolla kolaylıkla bulaşabilir. Bir başka ifadeyle kişinin dışkısındaki veya kusmuğundaki virüs partikülleri ile kontamine olmuş yüzeylere temas ettikten sonra elin ağza götürülmesi veya kontamine gıdaların yeterince yıkanmaması, iyi pişirilmemesi virüsün bulaşmasına neden olabilir.

Norovirüs Tedavisi

Günümüzde norovirüs enfeksiyonunun kesin bir tedavisi olmadığı için tedavi sürecinde uzmanlar genellikle semptomları hafifletmeye ve hastanın kaybettiği sıvıyı yerine koymaya odaklanır. Enfeksiyonun başlıca semptomlarından olan kusma ve ishal ciddi sıvı kaybına neden olabileceği için tedavinin temel hedefi sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanmasıdır. Hafif vakalarda ağız yoluyla sıvı alımı yeterli olabilirken ağır sıvı kaybı yaşayan hastalarda damar yoluyla sıvı takviyesi yapılması gerekebilir.

Kusma, ishal, ağrı ve ateş gibi semptomları kontrol edebilmek için uzmanlar bazı ilaçlar reçete edebilir. Bununla birlikte bu ilaçların online doktor randevusu alarak uzman bir doktora danışılmadan kullanılmaması önemlidir.

Norovirüs hastalarında semptomları kontrol altına almak ne kadar önemliyse enfeksiyonun kişinin yakınlarına bulaşmasını önlemek de o kadar önemlidir. Hastalar iyileştikten sonra en az 3 gün boyunca virüsü bulaştırmaya devam edebilirler. Hatta bazı kişiler iyileştikten sonra 2 haftaya kadar virüsü yaymaya devam edebilir. Hastalık süresi boyunca diğer insanlarla yakın temastan kaçınılması, ellerin su ve sabun ile sık sık yıkanması, ortak kullanım alanlarının düzenli olarak dezenfekte edilmesi hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.

Norovirüs Kaç Günde Geçer?

Normal şartlarda norovirüs enfeksiyonu birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçer. Enfeksiyonun kaç gün süreceği kişinin bağışıklık sistemi ile yakından ilişkilidir. Hastaların büyük çoğunluğunda semptomlar 1-3 gün içerisinde gerilemeye başlar. Buna karşın “Norovirüs kaç gün sürer?” konusunda 2018 yılında yapılan bir çalışma bazı kişilerde virüsün aylarca hatta yıllarca bağırsaklarda yaşamaya devam ederek iltihaplı bağırsak hastalıklarına neden olabileceğini göstermektedir.

Norovirüs Sık Sorulan Sorular