Lyme Hastalığı Nedir?

Borreliosis veya Bannwart olarak da adlandırılan Lyme hastalığı bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Enfeksiyona neden olan Borrelia burgdorferi ve Borrelia mayonii bakterilerini taşıyan keneler aracılığıyla hastalık insanlarda ortaya çıkar. Özellikle kenelerin yoğun olarak bulunacağı çalılık, çimenlik ve ağaçlık alanlarda vakit geçirilmesi sonucunda lyme hastalığı bulaşma riski artabilir. Bu alanlarda bulunurken gerekli önlemleri almak lyme hastalığı riskini düşürebilir.

Lyme Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Lyme hastalığı belirtileri başka sağlık sorunları ile karıştırılabilir. Örneğin kene ısırıkları başlangıçta sivrisinek ısırığına benzemesinden dolayı şüphe duyulmayabilir. Belirtiler kenenin vücutta kalma süresine bağlı üç aşamada ortaya çıkar. Bu aşamalar; erken, erken yayılmış ve geç yayılmış aşamalarıdır. Bu aşamalarda ortaya çıkan semptomlar enfeksiyonun ciddiyetine ve gelişimine göre ortaya çıkar.

Lyme Hastalığı Evreleri Nelerdir?

Lyme hastalığı belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterir. Belirtiler aşama aşama ortaya çıkar. Bu nedenle Lyme hastalığı evrelerden oluşur. Bu evreler şunlardır:

• Erken Aşama (1. Aşama): 3 ila 30 gün içerisinde ortaya çıkan belirtilerdir. Hastalığın erken aşamasında sınırlı sayıda belirti vardır. Kimi kişilerde erken aşama görülmeyebilir. Eritema migren olarak adlandırılan döküntü; Lyme hastalığının yaygın ilk belirtisidir. Döküntü çoğunlukla kenenin ısırdığı noktadan daire şeklinde hafif kırmızı oluşur. Bu bölge genellikle dokunulduğunda sızlar ve sıcaktır. Nadir olarak bu bölgelerde ağrı ve kaşıntı hissedilebilir. Erken aşamada ortaya çıkan diğer belirtiler şunlardır:

• Ateş,
• Yorgunluk,
• Baş ağrısı,
• Eklem sertliği,
• Kas ağrıları,
• Şişmiş lenf düğümleri.

• Erken Yayılmış Aşama (2. Aşama): Bu dönemde Lyme hastalığı daha da ciddidir. Erken aşama semptomlarını kapsayan semptomlar görülür. 3 ila 10 hafta arasında ortaya çıkan belirtilerdir. Erken yayılmış aşamada ortaya çıkan belirtiler şunlardır:

• Yüzün bir veya iki tarafından kas zayıflığı (yüz felci),
• Düzensiz kalp atışına neden olan bağışıklık sistemi reaksiyonları,
• Vücudun birden fazla bölgesinde döküntüler,
• Göz veya göz kapağı dokularında şişkinlikler,
• Ellerde ve ayaklarda uyuşukluk, ağrı, güçsüzlük,
• Görmede problem,
• Sırt ve bacaklarda ağrı,
• Boyunda sertleşme ve ağrı.

• Geç Yayılmış Aşama (3. Aşama): Bu aşamada belirtiler haftalar, aylar veya yıllar sonra ortaya çıkar. Bazen belirtilerin nüks ettiği aşama olarak da değerlendirilir. Hastalığın en ileri aşamasıdır. Bu aşama kimi zaman kronik Lyme hastalığı olarak da adlandırılır. Bu aşamada erken ve erken yayılmış aşama semptomlarına ek olarak şu belirtiler ortaya çıkar:

• Kısa süreli hafıza kaybı,
• Uyku sorunları,
• Artrit (eklemlerde şişlik),
• Diz, ayak, el ve dirsek bölgelerinde deri renginde değişme,
• Nöropati,
• Polinöropati (cilt, kas ve organ sinirlerinde hasar).

Lyme Hastalığının Neden Olduğu Komplikasyonlar Nelerdir?

Lyme hastalığı tedavi edilmediği takdirde insanlarda farklı komplikasyonlara neden olur. Bu komplikasyonlar eksik tedaviye veya hastalığın tekrarlamasına bağlı ortaya çıkar. Lyme hastalığında ortaya çıkan komplikasyonlar şunlardır:

• Lyme Sonrası Hastalık Sendromu (Kronik Lyme Hastalığı): Tedaviye rağmen semptomların devam ettiği duruma verilen isimdir. Bu evrede bağışıklık sisteminin anormal aktivitesi sonucunda bakteri ile savaşan hücrelere saldırı olur. Bu durum bir süre sonra iyileşebilir ancak kişinin kendisini iyi hissetmesi uzun sürebilir.
• Nörolojik Lyme Hastalığı: Lyme bakterilerinin merkezi ve periferik sinirleri etkilemesi sonucunda görülür. Kranial sinirler etkilendiyse yüz felci, periferik sinirler etkilenmesi durumunda kol ve bacakları etkileyen belirtiler ortaya çıkar. Merkezi sinir sistemi etkilenmesi durumunda menenjit (beyin zarı iltihaplanması), ateş, baş ağrısı ve boyun sertliği gibi semptomlara yol açar.
• Lyme Karditi: Lyme bakterileri kalbin dokularına girmesi sonucunda kalbin çalışmasını etkiler.  Lyme hastalığının herhangi bir evresinde Lyme karditi meydana gelirse bayılma, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve kalp çarpıntısına neden olur.
• Lyme Artriti: Bakteriler eklem dokusuna girmesi sonucunda ortaya çıkar. En belirgin özelliği eklemlerde anormal şişliklerdir. Bununla beraber eklem bölgelerine dokunulduğunda sıcaklık ve ağrı hissedilir. Tedavi edilmeyen durumlarda eklemlerde kalıcı hasarlar meydana getirir. Lyme artriti özellikle geç yayılmış aşamanın belirtisi olarak ortaya çıkar.

​​Lyme Hastalığı Nasıl Olur?

Hastalık, Borrelia bakterisi taşıyan bir kene tarafından ısırılması sonucunda meydana gelir.  Keneler kasık, koltuk altı, kafa derisi, gögüs altı ve dizlerinin altı gibi cilt bölgelerine yapışırlar. Bir konakçı bulduklarında yapışır ve cildi delerek kan emerler. Bunu yaparken anestezik özellikte tükürükleri vücuda enjekte eder. Bu sayede kene fark edilmeden uzun süre vücuda yapışık bir şekilde bulunabilir. Enfeksiyonun şiddeti kenenin deride kalma süresiyle ilgilidir. Eğer kene 72 saatten az süre cilde yapışık kaldıysa Lyme hastalığı oluşma riski düşüktür.

Lyme Hastalığı Neden Olur?

Lyme hastalığının en temel nedeni Borrelia burgdorferi ve B. mayoneni bakterileriyle enfekte kenenin ısırması sonucunda oluşur. Lyme hastalığının diğer bulaşma yolu ise kan nakilleridir. Lyme hastalığı bakterileri kanda yaşayabilirler ve nakil sırasında diğer kişiye aktarılabilirler. Bu nedenle Lyme hastalığı nedeniyle antibiyotik tedavisi görmüş kişiler kan bağışı yapmamalıdır. Diğer Lyme hastalığı bulaşma yolları şunlardır:

• Kedi ve köpek gibi evcil hayvanlar enfekte keneleri evinize getirir ve size bulaşmasına neden olabilir.
• Av hayvanları avlamak enfekte keneleri vücuda ulaşmasını kolaylaştırabilir. Bununla beraber avlanan hayvanlardan elde edilen kıyafetleri giymek riski artırır.
• Lyme hastalığı anneden fetüse bulaşabilir. Bu nedenle hamilelikte ortaya çıkan Lyme hastalığı kısa sürede tedavi edilmelidir.
• Bahçecilik, avcılık, kamp yapmak ve yürüyüş gibi kene maruziyetini arttıracak açık hava yürüyüşü yapmak hastalığa yakalanma riskini artırabilir.

Lyme Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?

Lyme hastalığının belirtileri gribe benzemesinden dolayı teşhisi zor olabilir. Bununla beraber kan testleriyle antikor tespiti yapılabilmesi için hastalık başladıktan sonra birkaç hafta  geçmesi gerekir. Bu nedenle doktor Lyme hastalığı teşhisi için fizik muayeneyi ayrıntılı bir şekilde yürütür. Bununla beraber belirtileri tespit etmeye yönelik kan testlerine başvurur. Ayrıca kene bakımından yüksek riskli bir bölgede yaşıyorsa hasta direkt tanı alabilir.

Lyme Hastalığı Tedavisi

Lyme hastalığının erken tedavi edilmesi ve uygun antibiyotik tedavisi önemlidir. Bazen tedaviden sonra Lyme hastalığı tekrar ortaya çıkabilir. Bu duruma Lyme sonrası hastalık sendromu adı verilir. Sendrom gelişimini önlemek için tedavinin uygun zamanda uygun yöntemle yapılması gerekir. Tedavi süresi enfeksiyon ciddiyetine ve kenenin vücutta kalma süresine bağlıdır. Tedavi dahilinde kullanılacak antibiyotikler hastada gözlemlenen belirtilere göre doktor tarafından reçete edilir. Antibiyotik Lyme hastalığında şu amaçlarla kullanılabilir:

• Standart tedavisi olarak hap şeklinde alınan antibiyotikler,
• Lyme hastalığı dirençli artrite, sinir sistemini veya kalbi etkileyen hastalığa yol açması halinde intravenöz (IV) antibiyotikler,
• Semptomları ve ciddi durumlar tedavi etmek amacıyla önleyici tedavi olarak yani profilaksi amacıyla hastaya reçete edilen antibiyotikler.

Lyme Hastalığı Nasıl Önlenir?

Lyme hastalığından korunmanın en iyi yöntemi kene açısından yoğun olan bölgelerden uzak durmaktır. Kenelerin yoğun olduğu bölgelerde yaşanılması halinde Lyme hastalığından korunmak için şunlar yapılabilir:

• Kene kovucular kullanılabilir.
• Keneleri vücutta daha kolay görmenizi sağlayacak açık renkli kıyafetler giyilmelidir.
• Terlik ve sandalet gibi açık ayakkabılar yerine kapalı ve bot şeklinde ayakkabılar giyilmelidir.
• Pantolon içine sokulabilecek uzun kollu kıyafetler giyilmelidir.
• Açık havada aktiviteler pantolon paçalarını çorapların içine sokarak yapılmalıdır.
• Açık hava aktivitelerinden sonra en kısa sürede duş alınmalıdır. Bu sayede vücuda gevşek yapışmış kenelerden arınılır. Vücutta kene olup olmadığı bir ayna yardımıyla kontrol edilmelidir. Özellikle saç derisi, göbek deliği, kasıklar, diz arkası, göğüs altı, koltuk altı ve kulak gibi kenelerin yerleşebileceği vücut bölgeleri kontrol edilmelidir.
• Açık havada kullanılan kıyafetler yıkanmadan önce kontrol edilmelidir ve çamaşır kurutucusuna sıcak ayarda konulmalıdır. Bu sayede kenelerin ortadan kaldırılması sağlanır.
• Vücutta kene tespit edilmesi halinde cımbız yardımıyla ciltte parçası kalmayacak şekilde alınmalıdır. Eğer kene cilt altına çok yerleşmiş durumda ise doktora başvurulmalıdır. Kene ciltten başarılı bir şekilde çıkarılması halinde alkol ile imha edilmelidir.
• Evcil hayvanlar kene taşıyıp taşımadıkları bakımından düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bununla beraber veteriner ile konuşarak evcil hayvana uygun kene kovucu kullanılmalıdır.

Lyme Hastalığı Ölümcülmüdür?

Lyme hastalığı iyileştirilebilir bir enfeksiyon hastalığıdır. Bazı durumlarda uzun süreli etkilere yol açabilir. Bu nedenle tedavi edilmemiş Lyme hastalığı ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Nadir durumlarda da ölümcül olabilir. Özellikle Lyme karditi ölümcül komplikasyonlar arasında yer alır.