İçindekiler

Kan Şekeri Nedir? Vücuda Etkileri Nelerdir? – Kan Şekeri Seviyesi

Kan şekeri, besinlerle vücuda alınan, kan dolaşımı yoluyla hücrelere ulaşan ve enerji kaynağı olarak kullanılan kandaki glukozdur. Besinler, sindirilerek kan dolaşımına glukoz olarak katılır. İnsülin hormonu sayesinde hücrelere taşınır ve kullanılır. Glukoz, hücrelerin ve beynin temel enerji kaynağıdır.

Karbonhidratlar, vücutta kan glukozuna dönüştürülür. Vücuda alınan glukozun fazlası daha sonra kullanılmak amacıyla karaciğerde depolanır. Vücudunuz kan şekeri seviyesini sabit tutacak şekilde tasarlanmıştır. Pankreas kan şekeri yükseldiğinde insülin salınımı ile kan şekeri seviyesini normal seviyeye düşürür. Kan şekeri hücrelere enerji sağlaması için taşınır. Yemek yedikten birkaç saat sonra kan şekeri düşer ve pankreas insülin salınımını azaltır. Kan şekerini, kendi başına tüketilen sıvı karbonhidrat, katı karbonhidrattan daha hızlı yükseltir. Sindirilemeyen karbonhidratlar diyet lifidir ve kan glukozunun hızlı yükselmesini önler. Bu nedenle beslenme düzeninizde diyet lifine yer vermek kan şekeri dengesini sağlamaya yardımcı olur .

Kan Şekeri Nasıl Ölçülür?

Kan şekeri ölçümü için test çubukları kullanılır. Test çubuğu ölçüm cihazına yerleştirilir ve parmak ucundan bir damla kan damlatılır. Bu şekilde kan şekeri ölçümü günde birkaç kere yapılabilir. Özellikle diyabetli bireylerin günlük kan şekeri takibi için önemli bir işlemdir. Ek olarak sürekli doku şekeri ölçümü (CGM) veya flaş glukoz monitörü adı verilen bir elektronik kan şekeri monitörü sayesinde kan şekeri seviyeleri takip edilebilir.

Vücutta son üç aydaki ortalama kan şekeri seviyesini ölçmek için HbA1c kan testi yapılır. A1c testi olarak da bilinen bu değer, diyabet riskini belirten bir ölçektir. Normal kan HbA1c değeri <%5.7`dir. HbA1c %5.7-6.4 olduğunda prediyabet söz konusudur. HbA1c değerinin >%6.5 olması diyabeti gösterir. Diyabetli yetişkinler için hedef değer, bireyin yaşına, sağlık durumuna, kullandığı ilaçlara bağlı olarak değişebilir. Yüksek seyreden HbA1c, kanda fazla oranda şeker bulunduğunu gösterir. Bu, özellikle göz ve ayaklarınızla ilgili diyabete ait komplikasyonlar geliştirme olasılığını arttırır .

İdeal Kan Şekeri Değerleri Nedir?

İdeal kan şekeri, kişinin yaşına, sağlık durumuna bağlı olarak kişiye özel olsa da ideal olarak belirli değerler vardır. Bu değerler diyabetli olan ve olmayanlara göre değişir.

Diyabeti olmayan biri için yemekten önceki ideal açlık kan şekeri seviyesi 70-100 mg/dL`dir. Ancak bu değerler bazı kişiler için 50-70 mg/dL veya 70-110 mg/dL arasında da olabilir.
Diyabetli bireyler için ideal açlık kan şekeri seviyesi 80-130 mg/dL kabul edilir. Yemekten sonraki tokluk kan şekeri seviyesi <180 mg/dL`dir.

Diyabetli bireylerde diyabetin süresi, kardiyovasküler komplikasyonlar ve diğer hastalık durumlarında açlık kan şekeri hedefi bireyselleştirilebilir .

Açlık Kan Şekeri Nedir? – Kan Şekeri Seviyesi

Açlık kan şekeri yemekten önceki açlık durumunda kanda bulunan şeker seviyesidir. Açlık kan şekeri, diyabet, prediyabet ve gestasyonel diyabeti (hamilelik diyabeti) taramak ve teşhis etmek için kullanılan yaygın bir kan testidir.

Prediyabet, Tip 2 diyabet ve gestasyonel diyabet her zaman belirti vermeyebilir ve kişi bunu bilmeyebilir. Bu nedenle düzenli muayeneler ile açlık kan şekeri takip edilir. Hamile kadınların ve diyabet semptomları gösteren bireylerin açlık kan şekeri ölçümü gerekir. Açlık kan şekeri testine hazırlanmak için 8-12 saat açlık gerekir.

<100 mg/dL diyabetli olmayan bireylerde normal açlık kan şekeri değeridir.
100-125 mg/dL aralığındaki açlık kan şekeri prediyabeti gösterir. Bu aralık kan şekerinin normalden yüksek olduğunu ancak diyabet olarak sınıflandırılmadığını anlatır.
>126 mg/dL değeri diyabetin ana belirtisi olan yüksek kan şekeridir.

Açlık kan şekeri değerleri ve sınıflandırması, farklı kaynaklarda farklı değerlerde olsa da genellikle bu seviyelere yakın değerler baz alınır .

Tokluk Kan Şekeri Nedir?

Tokluk kan şekeri, yemek yedikten iki saat sonra ölçülen kan şekeri değeridir. Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT), tokluk kan şekerini ölçen ve değerlendiren bir testtir. Oral Glukoz Tolerans Testi`nde yüksek şeker içerikli sıvı içilir. İki saat sonra kan testi alınır. Bu sayede prediyabet, Tip 2 diyabet ve gestasyonel diyabetin teşhisi sağlanır. OGTT sonuçlarına göre değerlendirmeler şu şekilde yapılır:

Test sonucu <139 mg/dL ise normal kan şekeri değeri
Test sonucu 140-199 mg/dL ise prediyabet
Test sonucu 200 mg/dL ise diyabet anlamına gelir.

Hamilelerde kan testi diyabet tanısı için son derece önemlidir. OGTT sırasında kan şekeri iki veya üç testte de yüksekse, gestasyonel diyabet tanısı konur .

Hiperglisemi Nedir?

Hiperglisemi, kan şekeri yüksekliğini tanımlar. Çok fazla ve şeker ağırlıklı beslenmek, stres, diyabet gibi durumlarda ortaya çıkar. Açlık kan şekeri seviyesinin >130 mg/dL üzerinde olması hiperglisemiyi gösterir.

Kan şekeriniz yükseldiğinde vücudunuz şu şekilde belirti verir:

Sık idrara çıkma
Sürekli su içme isteği
Sürekli yemek yeme isteği
Ağız kuruluğu
Baş ağrısı
Yorgunluk
Bulanık görme
Sinirlilik

Hipergliseminiz varsa ilaçlarınızı ve yemek düzeninizi uzman sağlık personelleri yardımıyla tekrar gözden geçirmelisiniz .

Hipoglisemi Nedir?

Hipoglisemi, kan şekerinin normal değerlerin altına düştüğünü tanımlar. İnsülin gibi kan şekerini düşüren ilaçlar, öğün atlamak, normalden daha fazla fiziksel aktivite yapmak hipoglisemiye neden olabilir. Vücuttaki kan şekeri düştüğünde şu belirtiler ortaya çıkar:

Baş dönmesi
Baş ağrısı
Terlemek
Kalp çarpıntısı
Konuşma bozukluğu
Sinirlilik
Bayılma
Bilinç bulanıklığı
Bulanık görme
Uyuşukluk
Nöbetler

Hipoglisemi, bazı durumlarda hiperglisemiden daha tehlikeli olabilir. Kan şekerinin düştüğünü hissettiğinizde meyve suyu, şeker veya glukoz tabletleri gibi kısa süreli tedavilere başvurabilirsiniz.

Diyabet Nedir? – Kan Şekeri Seviyesi

Diyabet, kan şekerinin normal değerlerden daha yüksek olması durumunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Kana karışan şeker hücrelerin temel enerji kaynağıdır. Sindirilen yiyecekler glukoza parçalanır ve kana karışır. Pankreastan salınan insülin hormonu kanda bulunan glukozu vücudun farklı yerlerindeki hücrelerin almasını sağlar. Bu sayede kan şekeri hücrelere girer ve kullanılır. Ancak bazen vücutta üretilen insülin azalır veya insülin dokular tarafından kullanılmaz. Bu durumda kan şekeri hücrelere ulaşamaz ve yüksek kan şekeri ortaya çıkar.

Başlıca üç tür diyabet vardır:

Tip 1 diyabet, vücutta yeterli insülin üretilmediğinde ortaya çıkar. Bireyin bağışıklık sistemi insülin salgılayan hücreleri yabancı madde olarak görür ve pankreas hücrelerine saldırır.
Tip 2 diyabette, vücutta insülin üretilir ancak hücreler insüline yanıt vermez. Dolayısıyla pankreas kan şekerinin hücrelere girmesi için daha fazla insülin salgılar. Bunun sonucunda pankreas zarar görür ve insülin direnci oluşur.
Gestasyonel diyabet, kadınlarda hamilelikte ortaya çıkar ve çoğu zaman doğumdan sonra düzelir. Ancak bununla birlikte gestasyonel diyabet geçiren kadınların sonraki yıllarda Tip 2 diyabet geliştirme riski yüksektir.

Diyabet riski, yaş ilerledikçe, fazla kilolu olma durumunda ve ailede diyabet öyküsü bulunuyorsa artar. Ayrıca fiziksel aktivite yetersizliği, hipertansiyon ve yanlış beslenme tip 2 diyabet riskini yükseltir .