Kalp Krizi Nedir? Nasıl Oluşur?

Kalp krizi kalbi besleyen damarların tıkanması sonucu oluşan kalp kasının yeterli oksijen alamaması ve hasarlanması sonucu oluşan duruma denir.

Kalbi besleyen 3 tane ana damar ve bunların yan dalları bulunmaktadır. Bu damarlarda yağ, kolesterol birikir ve plak oluşturur. Bu plaklar büyüyerek damarı tıkayabilir, plak üstüne pıhtı gelerek de damarı tıkayabilir veya plaklar koparak daha uçtaki damarları tıkayıp o kalp bölgesinin kanlanmasını bozar ve bu şekilde kalp krizi meydana gelir.

Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?

Kalp krizi oluşması sonucunda farklı kalp krizi belirtileri ortaya çıkabilir. Kalp krizinde oluşabilecek belirtilerden bazıları şu şekildedir:

• Göğüs ağrısı ve sıkışma: Göğsün ortasında sol tarafında veya göğüste yaygın olarak baskı tarzında rahatsız edici , bazen uykudan uyandıran, çeneye , sırta, sol kola yayılabilen ağrı
• Nefes darlığı: izole açıklanamayan efora bağlı nefes darlığı
• Omuz, kol, sırt veya boyun bölgesinde ağrı oluşması,
• Soğuk soğuk terleme,
• Midede bulantı hissi,
• Midede hazımsızlık oluşması,
• Baş dönmesi,
• Yorgunluk hissi,

Bazı durumlarda kalp krizi herhangi bir belirti vermeden aniden ortaya çıkabilir. Bununla birlikte kalp krizi genellikle birkaç saat, gün veya hafta öncesinde belirti oluşturur. Uzun süre devam eden ve dinlenmekle geçmeyen göğüs ağrısı kalp krizi için bir uyarı işareti olabilir.

Kalp Krizi Nedenleri Nelerdir?

Kalp krizinin en yaygın sebepleri arasında koroner arter hastalığı gelmektedir. Koroner arter hastalığında kalp atardamarlarından (koroner arterler) biri veya birkaçı tıkanabilir. Kalp arterlerinin tıkanması sonucunda kalbe giden kan akışı engellenebilir. Bu durum kalp krizi oluşmasına neden olabilir. Diğer kalp krizi nedenleri ise şu şekildedir:

• Sigara Kullanımı: Kalbe oksijen ve besin sağlamakla görevli olan koroner arterler bazı durumlarda tıkanarak kalp krizi oluşmasına neden olabilir. Sigara kullanımı koroner arterlerin tıkanmasını ve daralmasını hızlandırabilir. Bunun sonucunda kalp krizi ortaya çıkabilir.
• Şeker Hastalığı: Diyabet olarak da bilinen şeker hastalığı vücudun insülin hormonunu yeterli miktarda üretememesi veya doğru kullanamaması sonucunda ortaya çıkar. Kalp krizi ve diyabet birbiri ile ilişkili hastalıklardır. Şeker hastalığı sonucunda oluşan yüksek kan şekeri kan damarlarına zarar verebilir. Kan damarlarının zarar görmesi sonucunda kalbe giden kan akışı engellenebilir. Bu durum kalp krizi oluşmasına neden olabilir.
• Yüksek Tansiyon: Tıp dilinde hipertansiyon olarak bilinen yüksek tansiyon, kalpteki kan basıncının artması sonucunda ortaya çıkan bir hastalıktır. Kalp krizi ve hipertansiyon birbiri ile ilişkili hastalıklar arasındadır. Tedavi edilmeyen yüksek tansiyon kalbe giden arterlerde hasar oluşmasına neden olabilir. Kalbe giden arterlerin zarar görmesi sonucunda kalp krizi oluşabilir.
• Yüksek Kolesterol: Kalp krizi ve kolesterol birbirini yakından etkileyen hastalıklardır. Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterolün (kötü kolesterol) yüksek seviyede olması kalp damarlarında tıkanmaya neden olabilir. Kalp damarlarında oluşan tıkanma kalp krizine zemin hazırlayabilir.
• Obezite: Aşırı kilolu olmak vücutta birçok fonksiyonu olumsuz etkileyebilir. Obezite sonucunda kalp damarları olumsuz etkilenerek kalp krizi oluşmasına neden olabilir.
• Yetersiz Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz yapmak kalp sağlığını olumlu etkileyebilir. Fiziksel aktivitenin eksik olması sonucunda kalp krizi riski artabilir.
• Yanlış Beslenme Alışkanlıkları: İşlenmiş gıdalar, hayvansal yağlar, şeker, trans yağlar ve tuz oranı yüksek besinlerin tüketilmesi kalp damarlarının tıkanmasına yol açarak kalp krizi oluşmasına neden olabilir.
• Stres: Aşırı stres kalp sağlığını olumsuz etkileyerek kalp krizi oluşum riskini artırabilir.

Kalp Krizi Çeşitleri

Kalp krizi, farklı türlerde olabilir. STEMI (ST Yükselmeli Miyokard İnfarktüsü), NSTEMI (ST Yükselmesiz Miyokard İnfarktüsü) ve sessiz kalp krizi en yaygın türleridir. Her biri farklı semptom ve tedavi yaklaşımları gerektirir.

ST Yükselmeli Miyokard Enfarktüsü (STEMI)

Kalp kasına giden kan akışının ciddi ve tam olarak kesildiği bir türdür. EKG’de ST segmentinde belirgin bir yükselme görülür, bu da ciddi bir kalp krizi olduğunu gösterir.

Belirtiler: Genellikle şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı ve terleme gibi belirtilerle aniden ortaya çıkar.

Tedavi: Acil tedavi gerektirir; genellikle tıkanan damarın açılması için anjiyoplasti veya koroner bypass ameliyatı yapılır.

ST Yükselmesiz Miyokard Enfarktüsü (NSTEMI)

Kan akışı azalmış ancak tamamen kesilmemiştir. EKG’de ST segmentinde yükselme görülmez, ancak kan testlerinde kalp hasarı belirteçleri (troponin gibi) yükselir.

Belirtiler: STEMI’ye benzer belirtiler olsa da, genellikle daha hafif ve daha az belirgin olabilir.

Tedavi: İlaç tedavisi ve gerektiğinde koroner anjiyoplasti veya stent yerleştirme yapılabilir.

Kalp Krizi Tanısı

Kalp krizine neden olabilen faktörlerin giderilmesi kalp krizi geçirme riskini azaltabilir. Kalp krizi hastalık oluşmadan günler önce belirti vermeye başlayabilir. Kalp krizi belirtilerinin fark edilmesi ve bir sağlık kuruluşuna başvurulması erken dönemde kalp krizi tanısı konulmasına ve tedaviye erken dönemde başlanılmasına olanak sağlayabilir. Kalp krizi tanısı için;

• Hasta Öyküsü ve Belirtiler: Doktor, hastanın yaşadığı belirtileri, ağrının ne zaman başladığını, süresini ve niteliğini sorgular. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, terleme, bulantı gibi klasik kalp krizi belirtileri dikkate alınır. Ayrıca, hastanın ailede kalp hastalığı geçmişi, sigara kullanımı, diyabet, yüksek tansiyon gibi risk faktörleri olup olmadığı sorulur.
• Fizik Muayene: Doktor, hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmek için kan basıncını, nabzını ve kalp seslerini dinler. Nefes darlığı ve terleme gibi belirtiler incelenir.
• Elektrokardiyogram (EKG): EKG, kalp krizi tanısında en yaygın kullanılan testlerden biridir. Bu test, kalbin elektriksel aktivitesini ölçerek kalp krizi sırasında oluşan anormallikleri tespit eder. EKG’de ST segmentinde yükselme veya düşme gibi bulgular, kalp krizi geçirdiğinizi gösterebilir.
• Kan Testleri (Troponin Testi): Kalp krizi sırasında kalp kası hücreleri hasar gördüğünde, kana belirli enzimler ve proteinler salınır. Troponin seviyeleri, kalp krizini teşhis etmek için en güvenilir kan belirteçlerinden biridir. Yüksek troponin seviyeleri, kalp krizini doğrulayan bir işarettir. Ayrıca CK-MB gibi diğer enzimler de incelenir.
• Ekokardiyogram (EKO): EKO, kalbin ultrason yardımıyla görüntülenmesini sağlayan bir testtir. Bu test, kalbin yapısını ve işlevini değerlendirir. Kalp kasında hasar olup olmadığı, kasılmaların nasıl olduğu gibi bilgileri verir. Kalp krizinde, kalp kasının hangi bölgelerinde hasar oluştuğu bu testle tespit edilebilir.
• Koroner Anjiyografi: Koroner anjiyografi, kalp krizinin kesin tanısını koymak ve tıkanıklığın nerede olduğunu belirlemek için kullanılan bir görüntüleme testidir. Bu işlemde, kol ya da kasıktaki bir arterden kateter yardımıyla kalp damarlarına kontrast madde enjekte edilir ve röntgen cihazıyla damarlar görüntülenir. Bu yöntemle tıkanan ya da daralan damarlar tespit edilebilir.

Kalp krizi tanısı genellikle EKG ve kan testleri ile hızlı bir şekilde konur. Kesin tanı, gerektiğinde ek görüntüleme ve anjiyografi ile desteklenir. Erken tanı ve müdahale, kalp krizinin etkilerini azaltmada ve hayati riskleri önlemede kritik öneme sahiptir.

Kalp Krizi Riskini Artıran Faktörler

Kalp krizi riskini artıran faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz;

• Koroner arter (kalp damarları)  hastalığı geçmişi olması
• Cinsiyet: Erkeklerde daha sık görülmektedir
• Yaş: İleri yaşta daha sık görülmektedir
• Aile öyküsü: 1. Derece yakınlarda kalp krizi görülmesi riski artırır
• Hipertansiyon: Yüksek tansiyon, arter duvarlarına zarar vererek plak oluşumuna yol açar ve kalp krizi riskini artırır.
• Kolesterol yüksekliği: Kanda yüksek seviyelerde LDL (kötü kolesterol) bulunması, arterlerde plak birikmesine ve damar tıkanıklığına neden olabilir
• Sigara: Sigara, kalp ve damar sağlığına zarar veren önemli bir risk faktörüdür. Sigara içmek, damarları daraltarak kalp krizine yol açabilir.
• Diyabet: Diyabetli kişilerde kalp krizi riski, sağlıklı bireylere göre daha yüksektir. Yüksek kan şekeri seviyeleri, damarların hasar görmesine ve plak oluşumuna yol açabilir.
• Obezite: Aşırı kilo, yüksek tansiyon, diyabet ve yüksek kolesterol gibi diğer risk faktörlerini tetikleyebilir ve kalp krizi riskini artırabilir.
• Fiziksel Aktivite Eksikliği: Düzenli egzersiz yapmamak, kalp damar sağlığını olumsuz etkileyebilir ve obezite, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi sorunlara neden olabilir.
• Sağlıksız Beslenme: Yağlı, tuzlu ve işlenmiş gıdalarla beslenmek, arterlerde plak birikimini hızlandırabilir. Lifli ve sebze-meyve ağırlıklı beslenme kalp sağlığını korumaya yardımcı olur.
• Stres: Sürekli stres altında olmak, kalp hastalıkları ve kalp krizi riskini artırabilir. Stres, tansiyonu yükseltip damarları olumsuz etkileyebilir.
• Alkol Kullanımı: Aşırı alkol tüketimi, kan basıncını yükselterek kalp krizi riskini artırabilir. Düşük miktarda alkol ise bazı durumlarda kalp sağlığına olumlu etkiler yapabilir, ancak bu sınırlı bir faydadır.
• Uyku Apnesi: Uyku apnesi, uyku sırasında nefesin tekrar tekrar durması ve başlaması durumudur. Bu rahatsızlık, kalp krizine yol açabilecek yüksek tansiyon ve diğer kalp problemlerine neden olabilir.

Sessiz Kalp Krizi Belirtileri

Tipik kalp krizi belirtileri olmadan veya çok hafif belirtilerle ortaya çıkan kalp krizidir. Bazen kişiler bu krizi fark etmez.

Sessiz kalp krizi belirtileri genellikle göğüs ağrısı gibi klasik semptomlar görülmez. Yorgunluk, hafif nefes darlığı, mide ekşimesi  veya hazımsızlık gibi şikayetler olabilir.

Sessiz kalp krizi tedavisi, fark edilmesi zor olduğu için, genellikle rutin kontroller veya diğer sağlık sorunları nedeniyle yapılan testler sırasında tespit edilir. Tedavi, durumun ciddiyetine bağlı olarak değişebilir.

Kalp Krizi Tedavi Yöntemleri

Kalp krizinin hastanede tanısı konduktan sonra acil tedavi başlatılır. Başlıca kalp krizi tedavi yöntemleri:

İlaç Tedavisi

-Trombolitik İlaçlar (Pıhtı Çözücüler): Bu ilaçlar, kan pıhtılarını çözüp tıkalı arterlerdeki kan akışını yeniden sağlamak için kullanılır. Kalp krizi belirtilerinin başlangıcından sonraki ilk saatlerde en etkili olan bu ilaçlar, kan pıhtısının olduğu damarları açabilir.

-Kan Sulandırıcı İlaçlar: Heparin gibi kan sulandırıcılar, yeni pıhtı oluşumunu önlemeye yardımcı olur.

-Antiplatelet İlaçlar: Aspirin veya klopidogrel gibi antiplatelet ilaçlar, trombositlerin pıhtı oluşturmasını engeller ve kan akışını iyileştirir.

-Beta Blokörler: Kalp hızını yavaşlatarak kalbin üzerindeki yükü azaltır ve hasarı sınırlamaya yardımcı olur.

-Nitratlar: Damarları genişleterek kan akışını artırır ve kalp üzerindeki baskıyı azaltır.

-Ağrı Kesiciler: Şiddetli göğüs ağrısını hafifletmek için morfin gibi güçlü ağrı kesiciler kullanılabilir.

Koroner Anjiyoplasti ve Stent

-Koroner anjiyoplasti, tıkalı veya daralmış bir arterin balon yardımıyla açılması işlemidir. Anjiyoplasti sırasında, kalbe giden kan akışını sağlamak için balon şişirilir ve ardından çoğu zaman damarın açık kalmasını sağlamak amacıyla bir stent yerleştirilir.

Bu işlem, kalp krizini durdurmada çok etkilidir ve genellikle ilk tercih edilen tedavilerden biridir.

Koroner Bypass Ameliyatı

-Bypass ameliyatı, tıkalı arterlerin etrafından dolaşacak yeni bir kan yolu oluşturmak için yapılır. Bu ameliyat, kan akışını yeniden sağlamak için göğüs, kol veya bacaklardaki damarların kullanılması ile gerçekleştirilir.

-Genellikle ciddi ve çoklu damar tıkanıklıklarında tercih edilir.

Kalp krizi tedavisinde hastalığı erken dönemde teşhis etmek önemlidir. Erken dönemde başlanılan kalp krizi tedavisi hastalığa bağlı oluşabilecek semptomların engellenmesine yardımcı olabilir. Bazı durumlarda kalp krizi herhangi bir semptom göstermeden aniden oluşabilir. Ani oluşan kalp krizi ilk yardım uygulamaları ile hayati tehdit oluşturmadan giderilebilir.

Kalp krizinin tedavisi bazı durumlarda uzun zaman alabilir. Uzun dönemde tedavi planlaması yapılan kalp krizi rehabilitasyon gerektirebilir. Kalp krizinin tedavisinde doktor kontrolünde olmak oldukça önemlidir.

Kalp Krizinde Nabız Değişiklikleri Nasıl Olur?

Kalp krizinde hem nabız düşüklüğü (bradikardi) hem de nabız yüksekliği (taşikardi) görülebilir.

Kalp Krizi Önlemek İçin Dikkat Etmeniz Gerekenler

Kalp krizini önlemek için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve risk faktörlerini kontrol altına almak son derece önemlidir.

1. Sağlıklı Beslenme

-Meyve ve Sebze Tüketimi: Günlük beslenmenize bol miktarda taze sebze ve meyve eklemek, kalp sağlığı için çok faydalıdır.

-Tam Tahıllar: Rafine karbonhidratlardan kaçınıp, tam tahıllar (yulaf, tam buğday, esmer pirinç) tüketmek, kalp krizi riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

-Sağlıklı Yağlar: Kötü kolesterolü artıran trans yağlar ve doymuş yağlar yerine, zeytinyağı, avokado, fındık gibi sağlıklı yağlar tercih edilmelidir.

-Tuz ve Şeker Tüketimi: Fazla tuz tüketimi, yüksek tansiyona yol açabilir. Şeker ise kilo alımına ve diyabete neden olabilir. Bu nedenle tuz ve şeker tüketimi sınırlanmalıdır.

2. Düzenli Egzersiz

-Haftada en az 2-3 saat orta düzeyde (yürüyüş, bisiklet) egzersiz yapmak, kalp sağlığını güçlendirir.

-Kardiyo egzersizleri, kalp ve damar sisteminin daha verimli çalışmasına yardımcı olur. Düzenli fiziksel aktivite, kan basıncını düşürür, kolesterol seviyelerini düzenler ve kilo kontrolüne yardımcı olur.

3. Sigara ve Tütün Ürünlerinden Kaçınmak

-Sigara içmek, kalp krizi riskini önemli ölçüde artırır. Sigaranın bırakılması, kalp sağlığında hemen olumlu etkiler yaratır. Ayrıca pasif içicilikten de kaçınılmalıdır.

4. Alkol Tüketimini Sınırlamak

-Alkol tüketimi sınırlı tutulmalıdır. Kadınlar için günde bir, erkekler için ise günde iki kadehden fazla alkol tüketmemek önerilir. Aşırı alkol kullanımı, yüksek tansiyon ve kalp ritim bozukluklarına neden olabilir.

5. Sağlıklı Kiloda Kalmak

-Aşırı kilo veya obezite, kalp krizi riskini artıran faktörlerden biridir. Sağlıklı bir kiloda kalmak, kan basıncını, kolesterol seviyelerini ve kan şekerini kontrol altında tutar.

-Vücut kitle indeksi (VKİ) ve bel çevresi ölçümü, risk değerlendirilmesinde önemlidir. Bel çevresinin erkeklerde 94 cm, kadınlarda 80 cm üzerinde olması kalp krizi riskini artırabilir.

6. Stres Yönetimi

-Stres, kalp krizi riskini artırabilecek yüksek tansiyon ve kötü yaşam alışkanlıklarına (sigara, alkol) yol açabilir.

7. Yeterli Uyku

-Kalp sağlığını korumak için yeterli ve kaliteli uyku önemlidir. Uykusuzluk, yüksek tansiyon, obezite ve diyabet riskini artırabilir. Günde 7-9 saat arası uyumak, genel sağlık üzerinde olumlu etkiler sağlar.

8. Düzenli Sağlık Kontrolleri

-Kalp krizi risk faktörlerini erken tespit etmek için düzenli doktor kontrolleri yapmak gerekir. Tansiyon, kolesterol ve kan şekeri düzeylerinin düzenli olarak takip edilmesi, potansiyel sorunları erken aşamada tespit etmeyi sağlar.

-Kan basıncı: Yüksek tansiyonun farkında olmak ve kontrol altında tutmak önemlidir.

-Kolesterol seviyesi : Düzenli kolesterol ölçümleri, kalp krizi riskini azaltmaya yardımcı olur.

-Kan şekeri: Diyabet veya prediyabet belirtilerini izlemek, kalp krizini önlemede önemli bir faktördür.

9. Diyabetin Kontrolü

-Diyabet, kalp krizi riskini artıran önemli bir faktördür. Kan şekeri seviyelerinin düzenli olarak kontrol edilmesi ve yönetilmesi, kalp krizi riskini azaltır.

10. İlaçları Düzenli Kullanmak

-Doktorun önerdiği ilaçları, özellikle kolesterol düşürücü statinler veya tansiyon ilaçları varsa, düzenli olarak kullanmak kalp krizi riskini azaltmada etkilidir.

11. Aile Öyküsüne Dikkat Etmek

-Ailede kalp hastalığı geçmişi olan kişiler, risk faktörlerini daha sıkı kontrol altında tutmalıdır. Genetik yatkınlık önemli bir risk faktörüdür, ancak yaşam tarzı değişiklikleri bu riski azaltabilir.

12. Kan Basıncı ve Kolesterolün Kontrol Altında Tutulması

-Yüksek tansiyon(hipertansiyon) kalp damarlarına zarar verebilir. Düzenli tansiyon ölçümleri yaparak, doktor önerisiyle gerektiğinde ilaç kullanarak kan basıncını kontrol altında tutmak önemlidir.

-Kolesterol seviyelerinin dengelenmesi de kalp krizi riskini azaltır. Kötü kolesterol (LDL) seviyelerinin düşük, iyi kolesterol (HDL) seviyelerinin ise yüksek olması istenir.

Siz de kalp krizi hakkında detaylı bilgi sahibi olmak ve var olan kalp krizi hastalığınızı doğru yönetmek istiyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin. One Dose Health 7/24 online sağlık hizmeti ile online doktor görüşmelerine ve bulunduğunuz ortamdan online tedavi hizmetlerine ulaşmaya olanak tanır.

İlginizi Çekebilir : Online Sağlık Hizmeti