HPV yani İnsan Papilloma Virüsü dünya genelinde en yaygın şekilde görülen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan biridir. Her iki cinsiyeti de etkileyebilen bu virüs yüzlerce farklı türüyle farklı sağlık sorunlarına yol açabilir. Fakat “HPV nedir?” sorusunun yanıtı hakkıda bilgi sahibi olmak ve önlem almak hem kişisel sağlığınız hem de sevdikleriniz için oldukça önemlidir.
HPV Nedir?
HPV İngilizcedeki “Human Papillomavirus” ifadesinin kısaltmasıdır ve Türkçede “İnsan Papilloma Virüsü” anlamına gelir. Bu virüs cildin veya mukozanın yüzeyini enfekte eden bir grup virüsü temsil eder. HPV dünya genelinde oldukça yaygın bir enfeksiyondur ve genellikle cinsel yolla bulaşır. Ancak cilt teması yoluyla da bulaşabileceği bilinmektedir. HPV’nin bazı türleri genital siğillere neden olurken; diğer türleri rahim ağzı, anüs, penis ve boğaz gibi bölgelerde kansere yol açabilecek hücresel değişikliklere neden olabilir. Bu nedenle HPV hem bireysel hem de toplumsal sağlık açısından önemli bir konudur.
HPV Türleri Nelerdir?
HPV virüs 200’den fazla farklı türden oluşan bir gruptur. Bu türler enfekte oldukları bölge ve neden oldukları sağlık sorunlarına göre sınıflandırılır. Genel olarak düşük riskli ve yüksek riskli olmak üzere iki ana grupta incelenir. Düşük riskli HPV türleri genellikle kansere yol açmaz ancak siğiller gibi rahatsız edici belirtiler oluşturabilir. Özellikle HPV-6 ve HPV-11 türleri genital siğillerin en yaygın nedenleridir. Bu tür enfeksiyonlar genelde tedavi edilebilir ve hayati tehlike oluşturmaz. Bununla birlikte nadir de olsa solunum yollarında papillomatozis adı verilen bir durumla ilişkilendirilebilirler. Yüksek riskli HPV türleri ise bazı kanser türlerinin gelişiminde rol oynayabilir. Özellikle HPV-16 ve HPV-18 rahim ağzı kanserlerinin büyük bir kısmından sorumludur. Ayrıca bu türler anüs, vajina, vulva, penis ve boğaz gibi bölgelerde de kanser riskini artırabilir. Diğer yüksek riskli türler arasında HPV-31, HPV-33, HPV-45 ve HPV-52 gibi tipler yer alır. Bu türler kanser riski taşısa da HPV-16 ve HPV-18 kadar yaygın değildir. Bazı HPV türleri ise cilt yüzeyinde özellikle eller ve ayaklarda siğillere neden olur.
HPV Belirtileri Nelerdir?
HPV enfeksiyonu çoğu zaman belirti vermeden ilerler. Çoğu kişi enfekte olduğunun farkında bile olmadan virüsü taşır ve bulaştırır ancak bazı durumlarda HPV’nin türüne bağlı olarak belirti ve bulgular ortaya çıkabilir. HPV belirtileri genel olarak genital siğiller, deri lezyonları ve hücresel değişiklikler şeklinde kendini gösterebilir. Virüs uzun süre vücutta sessiz kaldığında, kanser riskine yol açabilecek hücresel değişiklikler oluşabilir.
Kadınlarda HPV Belirtileri Nelerdir?
Kadınlarda HPV enfeksiyonu sıklıkla belirti vermez ancak yüksek riskli türlerde HPV belirtileri kadın hastalarda rahim ağzı hücrelerinde değişikliklere yol açarak kansere zemin hazırlayabilir. Pap smear ve HPV testi bu değişiklikleri erken evrede tespit etmek için önemlidir. Düşük riskli türler ise genital siğillere neden olabilir. Bu siğiller vajina, vulva veya anüs çevresinde görülebilir. Siğiller genellikle ağrısızdır ancak kaşıntıya, tahrişe veya rahatsızlığa neden olabilir.
Erkeklerde HPV Belirtileri Nelerdir?
Erkeklerde HPV enfeksiyonu genellikle belirti vermez ve virüs bağışıklık sistemi tarafından genelde temizlenir. Bazı durumlarda HPV belirtileri erkek hastalarda genital bölgede siğiller oluşturabilir. Penis, testis veya anüs çevresinde görülebilen bu siğiller ağrısızdır ve görünüm açısından rahatsızlık yaratabilir. Yüksek riskli HPV türleri nadiren de olsa penis veya anüs kanseri gibi durumlara yol açabilir.
Çocuklarda HPV Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda HPV doğum sırasında anneden bebeğe geçebilir veya cilt teması yoluyla bulaşabilir. Çocuklarda el, ayak veya yüz bölgesinde görülen siğiller ortaya çıkabilir. Bu siğiller çoğu hastada ağrısızdır ve tedaviyle ortadan kaldırılabilir. Nadir durumlarda solunum yollarında papillomatozis adı verilen bir durum meydana gelir. Bu durumda ses kısıklığı veya nefes alma güçlüğü gibi semptomlar görülebilir.
HPV Neden Olur?
HPV (İnsan Papilloma Virüsü) cilt ve mukoza teması yoluyla bulaşan bir virüs grubudur. Virüsün neden olduğu enfeksiyonun temel sebebi bir kişinin virüsü taşıyan başka bir bireyle doğrudan temas etmesidir.
HPV Nasıl Bulaşır?
HPV çoğunlukla cinsel yolla bulaşsa da her zaman cinsel ilişki gerektirmeyen bir enfeksiyondur. Temas yoluyla ciltte veya mukozada mikro düzeydeki hasarların bulunduğu alanlardan vücuda girebilir. “HPV nasıl bulaşır?” sorusunun yanıtı olan etkenler şunlardır:
Cinsel Temas: HPV enfeksiyonunun en yaygın nedeni korunmasız cinsel temastır. Vajinal, anal veya oral ilişki sırasında virüs, enfekte bir kişiden partnerine kolayca geçebilir. Bu nedenle cinsel olarak aktif bireyler arasında yaygın bir enfeksiyondur.
Cilt Teması: HPV’nin bulaşması için cinsel ilişki zorunlu değildir. Virüs enfekte bir kişinin cildine veya genital bölgesine dokunulması yoluyla da bulaşabilir.
Doğum Esnasında Bulaşma: HPV doğum sırasında enfekte anneden bebeğe geçebilir. Bu durum özellikle solunum yollarında papillomatozis adı verilen bir hastalığa yol açabilir.
Bağışıklık Sisteminin Zayıf Olması: Bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler HPV enfeksiyonuna karşı daha savunmasızdır. Bu durum enfeksiyonun vücutta daha uzun süre kalmasına ve yüksek riskli türlerin etkisinin artmasına neden olabilir.
Hijyen Eksikliği ve Ortak Kullanılan Alanlar: Ortak kullanılan alanlar (örneğin yüzme havuzları, duşlar veya spor salonları) ve kişisel eşyaların paylaşımı (havlu, tıraş bıçağı vb.), el veya ayakta siğillere neden olan türlerin bulaşmasına yol açabilir.
HPV Virüsü Nasıl Teşhis Edilir?
HPV virüsü, hastalığa dair belirtiler görülmediği durumlarda rutin tarama testleriyle saptanabilir. Kadınlarda rahim ağzındaki hücresel değişiklikleri tespit etmek için kullanılan Pap smear testi en yaygın yöntemlerden biridir. Bu test rahim ağzından alınan hücre örneklerinin mikroskop altında incelenmesiyle anormal hücre değişikliklerini tespit eder. HPV testi doğrudan virüsün genetik materyalini (DNA veya RNA) tespit etmek amacıyla yapılan ”HPV nasıl anlaşılır?” sorusunun yanıtıdır. Pap smear ve HPV testi, kadınlarda birlikte uygulanarak daha kapsamlı bir değerlendirme yapılmasını sağlar. Erkeklerde ise HPV için rutin bir tarama testi bulunmamaktadır. Ancak genital siğillerin varlığı genellikle düşük riskli HPV türlerini işaret eder ve doktor bu siğillerden örnek alarak biyopsi yapabilir. Ayrıca özellikle HIV pozitif bireylerde veya yüksek risk grubunda olan erkeklerde anüs taramaları yapılabilir.
HPV Testi Nasıl Yapılır?
HPV testi özellikle kadınlarda rahim ağzı kanserine yol açabilecek yüksek riskli HPV türlerini tespit etmek için yapılan bir laboratuvar testidir. “HPV testi nasıl yapılır?” sorusunun yanıtı için bu test rahim ağzından alınan hücre örneği üzerinde gerçekleştirilir ve Pap smear testiyle birlikte uygulanabilir. İşlem sırasında bir sağlık uzmanı vajinaya spekulum adı verilen bir alet yerleştirir ve rahim ağzından küçük bir fırça yardımıyla hücre örneği alır. Bu işlem birkaç dakika sürer, genellikle ağrısızdır ancak hafif bir rahatsızlık hissine neden olabilir. Alınan örnek, laboratuvara gönderilerek virüsün genetik materyali (DNA veya RNA) analiz edilir. Test sonucunda eğer yüksek riskli bir HPV türü tespit edilirse doktorunuz ek testler veya takip muayeneleri önerebilir. Erkeklerde ise rutin bir HPV testi bulunmamaktadır ancak genital siğil veya lezyon varlığında biyopsi yapılarak HPV analizi yapılabilir. HPV testi, rahim ağzı kanserini erken teşhis etmek ve uygun tedaviye yönlendirmek için son derece önemlidir. 30 yaş üzerindeki kadınlara düzenli olarak yapılması önerilir. Test öncesinde cinsel ilişki, vajinal ürün kullanımı ve adet dönemi gibi faktörlere dikkat edilmesi testin doğruluğunu artırabilir.
HPV Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
HPV enfeksiyonunun kendisini doğrudan tedavi eden bir yöntem bulunmamaktadır çünkü virüs bağışıklık sistemi tarafından temizlenir ancak HPV’nin neden olduğu sağlık sorunları, örneğin genital siğiller veya kansere yol açabilecek hücresel değişiklikler, farklı tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir. Tedavi enfeksiyonun türüne, belirtilere ve kişinin sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir.
Genital siğiller düşük riskli HPV türleriyle ilişkilidir ve genellikle ağrısızdır. Ancak estetik kaygılar veya rahatsızlık nedeniyle tedavi edilmek istenebilir. Genital siğiller için yaygın HPV tedavisi yöntemleri şunlardır:
İlaçlı Kremler: Topikal ilaçlar siğillerin küçülmesine veya yok olmasına yardımcı olabilir.
Kriyoterapi: Siğiller sıvı nitrojen kullanılarak dondurulur ve zamanla düşmesi sağlanır.
Cerrahi Müdahale: Siğillerin lazerle yakılması veya cerrahi olarak çıkarılması büyük veya dirençli siğillerde uygulanabilir.
Elektrokoterizasyon: Siğillerin elektrik akımıyla yakılarak yok edilmesi yöntemidir.
Yüksek riskli HPV türleri rahim ağzında veya diğer bölgelerde kansere yol açabilecek hücresel değişikliklere neden olabilir. Bu tür durumlar genellikle düzenli taramalar sırasında tespit edilir ve erken evrede tedavi edilebilir:
LEEP (Loop Elektrokoter Eksizyon Prosedürü): Anormal hücrelerin çıkarılması için ince bir tel halka kullanılarak etkilenen doku alınır.
Kriyoterapi: Anormal hücreler dondurularak yok edilir.
Konizasyon: Rahim ağzından anormal hücrelerin çıkarıldığı cerrahi bir yöntemdir.
HPV’nin bağışıklık sistemi tarafından temizlenmesi için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek önemlidir. Dengeli beslenme, düzenli egzersiz, stresin azaltılması ve sigaradan uzak durmak bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
HPV Aşısı Nedir?
“HPV aşısı nedir?” için İnsan Papilloma Virüsü’nün (HPV) neden olduğu rahim ağzı kanseri başta olmak üzere anüs, penis, vulva, vajina ve boğaz kanserleri gibi çeşitli kanser türlerini ve genital siğilleri önlemek amacıyla geliştirilen bir koruyucu aşıdır. Aşı bağışıklık sistemini virüse karşı güçlendirerek, enfeksiyon oluşmadan önce vücuda koruma sağlar. HPV aşısı, özellikle HPV’nin yüksek riskli türlerine (örneğin HPV-16 ve HPV-18) karşı etkili olup kansere yol açan hücresel değişimlerin önlenmesinde hayati bir rol oynar. Aşı, aynı zamanda düşük riskli türlere bağlı siğillere karşı da koruma sağlayabilir.
Kimler HPV Aşısı Olmalı?
HPV aşısı hem kadınlara hem de erkeklere önerilmektedir. En etkili olduğu dönem, bireylerin HPV ile hiç karşılaşmadığı yaşlardır. Genellikle 9-14 yaş arasında kız ve erkek çocuklarına uygulanması tavsiye edilir. Bu yaş grubunda yapılan aşı bağışıklık sisteminin daha güçlü yanıt vermesi nedeniyle en yüksek korumayı sağlar. Daha önce aşı yapılmamış olan 15-26 yaş grubundaki bireyler de aşı olabilir. 27-45 yaş arasındaki yetişkinlerde aşı kişinin sağlık durumu ve virüsle temas öyküsüne göre doktor tarafından değerlendirilir. Aşı hem cinsel olarak aktif olan hem de olmayan bireyler için koruma sağlar. HPV erkek ve kız çocuklarda korunma için aşılama aşısının toplumsal bağışıklığın oluşmasına katkıda bulunur.
HPV Aşısı Kaç Doz Olur?
HPV aşısının uygulanma şekli, kişinin yaşına ve bağışıklık durumuna göre değişir. 9-14 yaş arasındaki çocuk ve gençler için iki doz aşı yeterli kabul edilir. İlk dozdan sonra ikinci doz, 6-12 ay içinde yapılır. Ancak 15 yaş ve üzerindeki bireylerde bağışıklık yanıtını güçlendirmek için üç doz aşı uygulanır. Bu durumda ilk dozdan sonra ikinci doz bir veya iki ay içinde, üçüncü doz ise altı ay içinde yapılır. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde üç doz aşılama tercih edilir. Tüm dozların tamamlanması, aşının tam koruma sağlaması açısından çok önemlidir.
