Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Borderline kişilik bozukluğu duygusal düzenlemeyi zorlaştıran ciddi bir ruh sağlığı rahatsızlığıdır. “Borderline kişilik bozukluğu nasıl davranır?” belirtileri arasında yoğun duygusal dalgalanmalar, istikrarsız ilişkiler, kendine zarar verme eğilimleri ve sürekli boşluk hissi bulunur.
Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?
Borderline kişilik bozukluğu kişinin duygularını yönetmesine engel olan bir ruhsal bozukluktur. Bu durum dürtüselliğin artmasına, kişinin kendine ve başkalarına yönelik algılarının değişkenlik göstermesine ve ilişkilerinde zorluklara yol açabilir. Borderline kişilik bozukluğu özellikleri gösteren kişiler yoğun duygusal dalgalanmalar, kendilik imajında kararsızlık ve yoğun ancak istikrarsız ilişkiler yaşayabilirler.
Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Borderline kişilik bozukluğu kişinin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını olumsuz etkileyerek günlük hayatta problemler yaşamasına neden olabilir. Borderline kişilik bozukluğu belirtileri genellikle şunlardır:
- Duygusal Dalgalanmalar: Borderline kişilik bozukluğu olan kişiler yoğun ve hızla değişen duygular yaşarlar. Mutluluktan öfkeye, üzüntüden anksiyeteye geçişler ani ve şiddetlidir.
- Yalan Söylemek: Borderline kişilik bozukluğu yalan söyleme ile de görülebilir. Bu kişiler zaman zaman dürtüsel davranışlar ve ilişkilerde yaşanan istikrarsızlık nedeniyle yalan söyleyebilirler. Yalan söyleme diğer davranışlar gibi yoğun duygusal durumlarla başa çıkma veya terk edilme korkusuyla bağlantılı olabilir.
- İstikrarsız İlişkiler: Borderline kişilik bozukluğu ilişki problemlerine neden olabilir. Bu soruna sahip kişiler başkalarıyla olan ilişkilerinde uç noktalarda duygular yaşayabilirler. Kadınlarda ve erkeklerde borderline kişilik bozukluğu aşırı idealizasyon veya aşırı değersizleştirme davranışları sergilenmesine neden olabilir.
- Kimlik Belirsizliği: Bu kişiler kendi kimlikleri ve benlik algıları hakkında sürekli bir belirsizlik yaşarlar. Bu nedenle borderline çoklu kişilik bozukluğu ile de karıştırılabilir. Kim oldukları, ne istedikleri konusunda kararsızlıkları vardır.
- Dürtüsel Davranışlar: Borderline kişilik bozukluğu cinsellik, alışveriş çılgınlığı, tehlikeli araba kullanma, aşırı yemek yeme veya madde kötüye kullanımı gibi dürtüsel ve riskli davranışlar gösterebilirler.
- Kendine Zarar Verme: Ağır borderline kişilik bozukluğu durumunda kendine zarar verme davranışları (kesme, yakma vb.) ve intihar girişimleri yaygındır. Bu, yoğun duygusal acıyı hafifletme çabasıdır.
- Boşluk Hissi: Sürekli ve kronik bir boşluk hissi borderline kişilik bozukluğunun yaygın belirtilerindendir. Kişiler hayatta anlam ve amaç bulmakta zorlanırlar.
- Yoğun Öfke: Kontrol edilemeyen öfke patlamaları ve yoğun kızgınlık genellikle orantısız ve kontrol dışıdır.
- Paranoya ve Dissosiyasyon: Stres altındayken borderline kişilik bozukluğu olan kişiler paranoyak düşünceler geliştirebilir veya gerçeklikten kopma (dissosiyasyon) yaşayabilirler.
Borderline Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Borderline kişilik bozukluğu için nedenler tam olarak bilinmemekle birlikte genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin birleşiminden kaynaklandığı düşünülmektedir. Genetik yatkınlık, beyin yapısında ve işlevinde farklılıklar, özellikle çocukluk döneminde yaşanan travmalar (istismar, ihmal, erken kayıplar) ve aile içi sorunlar bu bozukluğun gelişiminde rol oynayabilir. Ayrıca erken yaşta yaşanan duygusal ve fiziksel istismar, dengesiz ebeveyn-çocuk ilişkileri ve sosyal çevre de bu durumun oluşumunda etkili olabilir. Bu faktörlerin kombinasyonu kişilerin duygusal düzenleme ve stresle başa çıkma becerilerini olumsuz yönde etkileyebilir.
Borderline Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Borderline bozukluk tedavisine başlamak için öncelikle bir psikiyatriste gitmek gereklidir. Psikiyatrist kapsamlı bir değerlendirme yaparak uygun tedavi seçeneklerini belirler. Bu değerlendirme kişinin belirtileri ve davranışları hakkında detaylı bir görüşme içerir. Uzman kişinin duygusal dalgalanmalarını, ilişki sorunlarını ve kendine zarar verme eğilimlerini borderline kişilik bozukluğu tanı kriterleri ile değerlendirir. Değerlendirme için borderline kişilik bozukluğu testi kullanılabilir.
Tedavi genellikle psikoterapiyi içerir. En etkili yöntemler diyalektik davranış terapisi ve bilişsel davranışçı terapidir. Diyalektik davranış terapisi duygusal düzenleme ve sağlıklı ilişki kurma becerilerini geliştirir. Bilişsel davranışçı terapi ise olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeyi hedefler. İlaç tedavisi eşlik eden depresyon veya anksiyete gibi belirtileri yönetmek için kullanılabilir. Destek grupları ve aile terapisi de borderline kişilik bozukluğu tedavisi sürecine katkı sağlar.
Kişinin rahatsızlık nedeniyle sosyal ortamlardan uzaklaşması, hastaneye ulaşımının mümkün olmaması veya günlük hayatının hastane izni almaya müsait olmaması durumunda uzaktan sağlık hizmetleri devreye girebilir. Online psikiyatrist görüşmeleri kişilerin bulundukları yerden profesyonel destek almasına olanak tanır. Bu hizmetler tedavinin sürekliliği sağlamak ve tedavi sürecini kolaylaştırmak açısından oldukça faydalıdır.
Borderline Atakları Nasıl Olur?
Borderline atakları genellikle ani ve yoğun duygusal dalgalanmalar şeklinde ortaya çıkar. “Borderline kişilik bozukluğu tedavi olmazsa ne olur?” için bu ataklar stresli veya travmatik olaylarla tetiklenebilir. Ataklar sırasında kişi aşırı öfke patlamaları, derin üzüntü, anksiyete, panik hisleri yaşayabilir ve bazen kendine zarar verme eğiliminde olabilir. Kısa süreli paranoyak düşünceler veya gerçeklikten kopma (dissosiyasyon) durumları da görülebilir. Bu belirtiler kişinin günlük işlevselliğini ve ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.
Borderline kişilik bozukluğu belirtileri yaşıyorsanız bir psikiyatristle görüşerek “Borderline kişilik bozukluğu nedir?” hakkında profesyonel yardım alabilirsiniz.
