Başarısızlık Korkusu (Atikifobi) Nedir?

Başarısızlık korkusu, kişinin başarısız olma endişesiyle yüzleşmekten kaçınmasına yol açan bir psikolojik durumdur. Bu korku, bireyin potansiyelini tam anlamıyla kullanmasını engelleyebilir ve başarıyı önleyen içsel bir bariyer haline gelebilir. Atikifobi, çoğunlukla kişinin geçmişte yaşadığı olumsuz deneyimlerden kaynaklanır ve günlük yaşamın birçok alanında kendini gösterebilir.

Bir hata yaptığımda ben tümüyle başarısız olabilir miyim? O zaman neden kendime başarısız etiketi yapıştırdım? Burada başarısız olan “ben” değilim. Seçtiğim yol, davranışım, aldığım karar başarısız oldu. Kendime ve hayatımın tümüne genellemem gerçekçi değil. o zaman birçok başarımı gözardı etmiş olurum. başarısızlıklarımı görmezden gelmek yerine onlarla çalışabilirim. Daha iyi bir ben için başarısızlıklarımı kabul edip neleri değiştirebileceğime bakabilirim. Ancak görmeden gelip kendimi eleştirip başarısızlıklarımla yüzleşmezsem bunu başaramam. Hala bir şansım olabilir. Bir hatada veya başaramadığımda hemen vazgeçmek yerine başarabilmek için neler yapabileceğime bakıp devam edebilirim. Belki de denemekten zarar gelmez. Başarılarıma odaklanabilirim. Bir konuda başarısız olmuş olabilirim ancak bu benim başka konularda başarılı olduğum gerçeğini değiştirmez. Başarılarımla gurur duyabilirim! Başarıyla alakalı neyi kontrol edip neyi edemeyeceğimi düşünebilirim. Kontrolüm olan şeylere daha fazla odaklanıp olmayanları kendi hallerine bırakabillirim. Herkes başarısızlıklar yaşar. Bu hayatın normal halidir. Bunu kendime daha çok hatırlatabilirim. Her başarısızlık bir felaketle sonuçlanmak zorunda değil. Belki de düşündüğüm kadar kötü bir sonuç elde etmemiş bile olabillirim. Standartlarımın ne kadar yüksek olduğuna ve imkansız bir mükemmeli isteyip istemediğime bakabilirim. İstediğim şeylerde hemen başarılı olamayabilirim. Kendime öğrenmek ve iyileşmek için zaman tanıyabilirim. Belki eskiye göre daha iyiyimdir.

 

Başarısızlık Korkusunun Belirtileri

Başarısızlık korkusu, hem zihinsel hem de duygusal belirtilerle ortaya çıkar. Bu belirtiler genellikle kişinin kişisel ve profesyonel hayatında ilerlemesini kısıtlayabilir. Başlıca belirtiler arasında karar verme güçlüğü, sürekli erteleme, düşük özsaygı, mükemmeliyetçilik ve risk almaktan kaçınma yer alır. Kişi, başarısızlık olasılığına karşı aşırı duyarlılık gösterir ve bu durum hayatını yönetir hale gelir.

 

Atikifobinin Fiziksel Belirtileri

Atikifobi, yalnızca psikolojik etkiler yaratmakla kalmaz, aynı zamanda fiziksel belirtilere de yol açabilir. Bu belirtiler arasında kas gerginliği, baş ağrıları, mide bulantısı, kalp çarpıntısı, nefes darlığı ve aşırı terleme bulunabilir. Bu semptomlar, kişinin kendini başarısız olma riski altında hissettiği anlarda yoğunlaşır.

Atikifobinin Duygusal Belirtileri

Duygusal belirtiler, genellikle kişinin hissettiği yoğun kaygı ve stres ile ilgilidir. Kişi, başarısız olma ihtimaline karşı sürekli bir endişe içinde olabilir ve bu durum depresyon, değersizlik hissi, özgüven eksikliği ve tükenmişlik gibi daha büyük psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu duygusal tepkiler, zamanla sosyal geri çekilme ve yalnızlık hissiyle birleşebilir.

Başarısızlık Korkusunun Nedenleri

Başarısızlık korkusunun nedenleri, çoğunlukla geçmiş deneyimlere ve çevresel faktörlere dayanır. Çocukluk döneminde karşılaşılan aşırı eleştiri, yüksek beklentiler ya da başarıya aşırı vurgu yapan aileler, bu korkunun gelişimine zemin hazırlayabilir. Ayrıca, kültürel ve toplumsal baskılar da kişinin başarısızlık korkusunu tetikleyebilir.

Atikifobinin Psikolojik Nedenleri

Atikifobinin psikolojik nedenleri arasında mükemmeliyetçilik, düşük özsaygı, kendine güven eksikliği ve negatif düşünce kalıpları yer alır. Kişi, hataların ve başarısızlıkların kişisel birer yetersizlik olduğuna inanabilir. Özellikle travmatik geçmiş deneyimler veya önemli başarısızlıklar yaşamış bireylerde bu korku daha da derinleşebilir.

Çevresel Faktörler ve Atikifobi

Çevresel faktörler, özellikle iş ve okul gibi rekabetçi ortamlarda bu korkunun tetikleyicisi olabilir. Aile, arkadaş grupları ve toplumdan gelen baskılar da başarısızlık korkusunu artırabilir. Sürekli olarak başarılı olmak zorunda hissedilen ortamlarda büyüyen bireyler, daha fazla riskten kaçınma ve başarısızlığı önleme eğilimindedirler.

Başarısızlık Korkusunu Yenmenin Yolları

Başarısızlık korkusunu yenmek için ilk adım, bu korkunun farkına varmak ve onu kabul etmektir. Kişi, küçük adımlarla risk almayı öğrenebilir ve başarısızlıkların birer öğrenme fırsatı olduğunu kendine hatırlatmalıdır. Kendi beklentilerini ve hedeflerini gerçekçi bir şekilde değerlendirmek de önemlidir. Psikolojik destek ve terapi, atikifobiyi yenmede oldukça etkili bir yol olabilir. Mindfulness ve meditasyon gibi stres yönetimi teknikleri de bu korkuyla başa çıkmada yardımcı olabilir.

 

Bu içerik, Klinik Psikolog Zeynep Hazal Ertürk’ün katkılarıyla hazırlanmıştır.