Kaşıntıya Ne İyi Gelir? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tıp literatüründe pruritus olarak da geçen kaşıntı vücutta kaşınma hissi uyandıran bir duygu olarak tanımlanır (1). Uzun süre devam ettiğinde kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen kaşıntı cilt kuruluğu gibi basit bir nedenle kaynaklanabileceği gibi böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı gibi daha ciddi bir sağlık sorununun belirtisi de olabilir.

Kaşıntı sorunu bulunan insanlar için sürekli kaşınma isteği rahatsızlık verici olabilir. Bu nedenle kaşıntı sorunu bulunan insanlar için “Kaşıntıya ne iyi gelir?” sorusunun cevabı önemlidir. Kaşıntı pek çok sebebe bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle “Yetişkinlerde ve çocuklarda kaşıntıya ne iyi gelir?”, “Vücutta kaşıntıya ne iyi gelir?” gibi soruların cevabı kaşıntıya neden olan faktöre göre değişiklik gösterir.

Kaşıntı Belirtileri

Kaşıntı denildiğinde ilk akla gelen belirti vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkan kaşınma dürtüsüdür. Ancak cildi uzun süre kaşımak farklı semptomlara da neden olabilir. Buna göre kaşıntıya eşlik edebilecek başlıca belirtiler şu şekildedir (1, 2):

• Kaşınan bölgede kızarıklık,
• Ciltte bazı durumlarda içerisinden kan ve iltihap akabilen çatlaklar
• Tırnaklarla cildi kaşımaya bağlı olarak ciltte çizikler,
• Uzun süreli kronik kaşıntı durumunda ciltte kabuklanma ve yara,
• Ciltte kuruma ve çatlama,
• Kaşıntıya bağlı ciltte lekeler,
• Kaşınan bölgede ağrı,
• Daha açık veya koyu cilt rengi,
• Papül olarak da bilinen ciltte sivilceye benzer kabarcıklar,
• Etkilenen bölgede şişlik.

Sayılanların yanı sıra kaşıntı çoğu zaman başka bir sağlık sorununun belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle özellikle uzun süren kaşıntı durumunda alanında uzman bir doktora danışılması önemlidir.

Kaşıntı Neden Olur?

Kaşıntı cilt kuruluğundan gıda alerjisine veya diyabet (şeker hastalığı) gibi kronik sağlık sorunlarına kadar pek çok sebeple ortaya çıkabilir. Başlıca kaşıntı nedenleri aşağıdaki gibidir (3):

• Cilt kuruluğu: Tıp literatüründe kserozis veya kseroderma olarak da adlandırılan cilt kuruluğu soğuk veya kuru hava, güneş ışınlarına uzun süre maruziyet, sert sabunlar gibi çeşitli kişisel bakım ürünleri, az su tüketmek ve aşırı banyo gibi birçok nedenle ortaya çıkabilir. Kurumuş cilt daha sert bir yapıya sahip olabilir ve çevresel etkenlere karşı hassaslaşabilir. Bu durum kaşıntı, ciltte renk değişikliği, çizik görünümü gibi semptomlara neden olabilir. “Kuru kaşıntıya ne iyi gelir?” diye merak edenlerin çoğu zaman yaşam tarzında yaptıkları bol su içmek, nemlendirici kullanmak gibi değişiklikler cilt kuruluğunun neden olduğu kaşıntıyı hafifletebilir (4).
• Gıda alerjisi: Kaşıntı bazı durumlarda alerji kaynaklı da olabilir. Kaşıntıya neden başlıca alerji türlerinden bir tanesi gıda alerjisidir. Gıda alerjisi, normal şartlarda vücut için zararsız olan yumurta, süt, denizli kabuk ürünleri, yer fıstığı, soya gibi gıdaları bağışıklık sisteminin zararlı olarak algılaması ve ona karşı savunmaya geçmesi sonucunda oluşan bir bağışıklık sistemi tepkisidir. Mide bulantısı, kusma gibi semptomların yanı sıra gıda alerjisi kaşıntı ile de kendisini gösterebilir (5).
• Mantar enfeksiyonları: Başta Candida olmak üzere pek çok mantar enfeksiyona neden olabilir. Mantar enfeksiyonun başlıca belirtileri arasında kızarıklık, kaşıntı gibi semptomlar yer alır. Kadınların büyük çoğunluğunun hayatının bir döneminde karşılaştıkları vajinal kaşıntının başlıca nedenlerinden bir tanesi mantar enfeksiyonlarıdır. Antibiyotik kullanımı, hamilelikte değişen hormon düzeyleri gibi sebeplerle kadınlarda vajinal mantar enfeksiyonu sık görülebilir. Kadınlar için rahatsız edici bir durum olduğundan “Vajinal kaşıntıya ne iyi gelir evde uygulanabilecek önlemler var mı?” gibi sorulara verilebilecek cevapların başında pamuklu çamaşırlar tercih etmek, vajinal bölgeyi kuru tutmaya özen göstermek gibi önlemler gelir (6).
• Pişik: Henüz tuvalet alışkanlığı ve çocuklarda bebek bezi kullanımına bağlı ciltte kızarıklık ve döküntü ortaya çıkabilir. Bu duruma kaşıntı da eşlik edebilir Bebekler için huzursuz edici bir sorun olduğundan “Bebeklerde kaşıntıya ne iyi gelir?” konusunda bilgi sahibi olmak ebeveynler için önemlidir. Doktor tarafından önerilen kremleri kullanmak, bezin çok sıkı olmadığından emin olmak veya bebeklerin bezini sık değiştirmek gibi önlemler pişiği ve pişiğe bağlı kızarıklık ve kaşıntı gibi semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir (7).
• Alerji: Kaşıntının başlıca nedenlerinden bir tanesi de alerjidir. Bir çeşit egzama türü olan, kontakt dermatit (temas dermatiti) olarak da bilinen ve ciltte kızarıklık ve kaşıntı gibi semptomlarla kendisini gösteren cilt sorununun başlıca nedenlerinden bir tanesi toz, polen, duş jeli gibi kişisel bakım ürünleri ile temas etmektir. Bunun neticesinde bağışıklık sistemi hücrelerinden olan, deride bulunan mast hücrelerinden histamin (bir çeşit kimyasal madde) salgılanmaya başlar. Bu durum kaşıntı, kızarıklık gibi semptomlara neden olabilir. Bazı durumlarda tüketilen yiyecek, içecekler veya kullanılan bazı ilaçlar da alerjik reaksiyonu tetikleyerek kaşıntıya neden olabilir. Bu nedenle “Alerjik kaşıntıya ne iyi gelir?” sorusuna verilebilecek cevapların başında alerjiye neden olan arjenlerden uzak durmak gelir (8).
• Uyuz: Uyuz, gözle görülemeyecek kadar küçük Sarcoptes scabiei var. hominis parazitinin neden olduğu bulaşıcı bir cilt hastalığıdır. İnsanlar arasında yakın temasla veya ortak eşyaların kullanılması ile bulaşabilen uyuzun başlıca belirtisi vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkan kaşıntılı kızarıklık ve kabarcıklardır. “Uyuz kaşıntıya ne iyi gelir?” diye uzmanlara başvuran hastalara alanında uzman dermatologlar bazı topikal yani vücuda sürülen kremler önerebilir. Kişinin bağışıklık sistemine bağlı olarak veya kabuklanma görülen vakalarda oral (ağız) yolla kullanılan çeşitli ilaçlardan da faydalanılabilir (9).
• Hamilelik: Hamilelik döneminde başta hormonlar olmak üzere çeşitli kimyasalların kan serum düzeylerinde artış yaşanması hamilelikte kaşıntıya neden olabilir. Bununla birlikte nadiren gebeliğin özellikle üçüncü trimesterinde (son 3 ay) intrahepatik kolestaz adı verilen bir karaciğer hastalığı da hamilelikte kaşıntıya neden olabilir. Bu nedenle “Hamilelikte kaşıntıya ne iyi gelir?” diye merak eden anne adaylarının öncelikle doktorlarına danışması ve gerekli kontrollerini yaptırması önemlidir. Altta yatan başka bir sağlık sorunundan kaynaklanmadığı durumlarda bol kıyafetler tercih etmek, ılık duş almak, nemlendirici kullanmak gibi yöntemler hamilelerde kaşıntıyı hafifletebilir (10).
• Lazer yaptırmak: Günümüzde istenmeyen tüylerden kurtulmak için yaygın kullanılan kozmetik prosedürlerden bir tanesi olan lazer epilasyon sonrasında kızarıklık, kaşıntı gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Bunlar çoğu zaman geçicidir ancak “Lazerden sonra kaşıntıya ne iyi gelir?” diye merak edenler dermatologlarının önerilerine uyarak veya soğuk kompres uygulamak gibi yöntemlerle lazer sonrasında kızarıklık ve kaşıntı gibi komplikasyon riskini en aza indirebilir (11).
• Geleneksel sülük tedavisi: Geleneksel tıpta çeşitli sağlık sorunlarına bağlı semptomları hafifletmek amacıyla kullanılan sülük (bir tür halkalı solucan) tedavisi sırasında sülükler sağlık sorunu bulunan bölgeye yerleştirilir. Yerleştirilen bu sülükler hastanın kanını emerken çeşitli kimyasal maddeler salgılarlar. Geleneksel tıpta bu maddelerin çeşitli sağlık sorunlarını hafifletebileceğine inanılır. Sülük tedavisinden sonra enfeksiyon, alerji, kaşıntı ve uzun süren kanama gibi komplikasyonlar görülebilir. “Sülükten sonra kaşıntıya ne iyi gelir?” konusunda yapılan çeşitli araştırmalara göre pansuman yapmak ve işlemin akabinde uygulama yapılan bölgenin soğuk su ve hava ile temasını önlemek için bandaj uygulamak sülük sonrası komplikasyon riskini azaltabilir (12).
• Saç ve vücut biti: İnsandan insana bulaşma özelliği bulunan bitler bir tür küçük parazitlerdir. Bitler vücudun koltuk altı, genital bölge gibi vücut kıvrımlarına veya saç diplerine yerleşerek yuva yapar ve yumurtalarını bırakırlar. Bitlenme belirtilerinin başında kaşıntı gelir. Özellikle okul çağındaki çocuklarda “Bitlenmeye bağlı kaşıntıya ne iyi gelir evde ne yapılabilir?” diye merak eden ebeveynler bir doktora danışarak bitlenme olan bölgeye uygulanabilecek krem, losyon ve jeller hakkında bilgi alabilir (13).
• Stres: Stres genellikle psikolojik bir tepki olarak düşünülse de stres altındayken vücutta bazı kimyasal değişiklikler olabilir. Bunun neticesinde baş ağrısı, mide ağrısı gibi semptomların yanı sıra ciltte kızarıklık, kaşıntı gibi şikâyetler de ortaya çıkabilir. “Strese bağlı kaşıntıya ne iyi gelir?” diye merak edenlere uzmanlar düzenli egzersiz yapmak, hobi edinmek gibi stresi azaltmaya yardımcı olabilecek aktivitelerde bulunmayı önerebilir (14).

Yukarıda sayılanların yanı sıra kaşıntı bazen karaciğer yetmezliği, safra kanallarında tıkanıklık, böbrek hastalıkları gibi daha ciddi sağlık sorunlarına bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Bu nedenle özellikle kronik kaşıntı durumunda vakit kaybetmeden alanında uzman bir doktora danışılması önemlidir (3).

Kaşıntı Tedavisi

Kaşıntı tedavisi, kaşıntıya neden olan faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle “Vajinal kaşıntıya ne iyi gelir?” sorusunun cevabı ile “Alerjik kaşıntıya ne iyi gelir?” sorusuna verilebilecek cevaplar farklıdır. Kaşıntı şikâyeti ile uzmanlara başvuran hastalar öncelikle alanında uzman bir doktor tarafından detaylı olarak değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda altta yatan ciddi bir sağlık sorununa rastlanmazsa uzmanlar hastalara alerjik semptomları hafifletmeye yardımcı olabilecek veya ağrı ve şişkinliği azaltmaya yardımcı olabilecek ilaçları önerebilir. Bunun yanı sıra topikal olarak uygulanan bazı krem ve losyonlar da kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olabilir (2).