Şeker Hastalığı (Diyabet) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Diyabet kan şekerinin uzun süre yüksek olması ile karakterize sağlık sorunudur. Kan şekerini kontrol eden hormon pankreas tarafından üretilen insülindir. İnsülin; kan şekerinin enerji olarak kullanılması sağlamak için hücrelere girmesini sağlayan hormondur. Vücudun insüline karşı yeterli tepki vermemesi veya dolaşımda yeterli insülin bulunmaması durumunda ortaya çıkar. Bu durum doğuştan veya yaşamın herhangi bir evresinde meydana gelebilir.

Şeker Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Şeker hastalığında pankreastan salınan insülin eksikliğine veya dolaşımda insülinin etkisiz olması sonucunda yüksek kan şekerine bağlı vücutta bazı etkileri olur. Şeker hastalığının belirtileri şunlardır:

• Çok susama
• Ağız kuruluğu
• Yorgunluk
• Sık idrara çıkma
• Ayaklarda ve ellerde uyuşma ve karıncalanma
• Bulanık görme
• Açıklanamayan kilo kaybı veya alımı
• Cilt enfeksiyonları

Gizli Şeker Hastalığı Belirtileri

Gizli şeker yani prediyabet kan şekerinin normalden yüksek olduğu fakat tip 2 diyabet tanısı alacak düzeyde yüksek olmadığı ciddi sağlık problemidir. Genellikle gizli şeker kan testleri ile anlaşılır. Çünkü diyabette görülen belirtiler görülür. Bu nedenle kan şekerinin düzeyi diyabet ve prediyabet ayrımının yapılmasını sağlar. Gizli şeker hastalığı belirtileri şunlardır:

• Çok susama
• Bulanık görüş
• Yorgunluk
• Sık sık idrara çıkma

Zehirli Şeker Hastalığı Belirtileri

Zehirli şeker hastalığı diyabetik ketoasidoz olarak da adlandırılır. Zehirli şeker hastalığı insülin seviyesinin ciddi düzeyde düşük olması durumunda meydana gelen bir durumdur. İnsülin yokluğunda vücut karbonhidrat yerine yağları enerji kaynağı olarak kullanır. Enerji kaynağının yağ olması keton adı verilen asidoza neden olan kimyasallar oluşur. Bu durum şeker hastalarında neden olduğu belirtiler şunlardır:

• Yüksek kan şekeri seviyeleri
• Bilinç bulanıklığı
• Bulanık görüş
• Karın ağrısı
• Mide bulantısı
• Bayılmak
• Normale göre daha derin nefes alıp verme

Kadınlarda Şeker Hastalığı Belirtileri

Kadın ve erkekler diyabette benzer semptomlar yaşar. Şeker hastalığı belirtileri kadınlarda erkeklere göre farklılıkları vardır. Diyabetin kadınlara özgü semptomları şunlardır:

• Vajinal ve üriner sistem enfeksiyonları
• Vajinal kuruluk
• Polikistik over sendrom

Erkeklerde Şeker Hastalığı Belirtileri

Erkeklerde şeker hastalığı genel sağlığı etkilemesinin yanı sıra cinsel sağlığını etkiler. Şeker hastalığı belirtileri erkeklerde cinsel sağlıkla ilgili problemler olarak meydana gelebilir. Erkeklerde diyabet belirtileri şunlardır:

• Erektil disfonksiyon
• Retrograd Ejakülasyon (geri boşalma)
• Aşırı aktif mesane
• İdrar sızıntısı
• İdrar yapma sorunu
• Üriner sistem enfeksiyonları

Şeker (Diyabet) Hastalığı Neden Olur?

Diyabetin nedeni türüne göre farklılık göstermektedir. Şeker hastalığının genel mekanizması ise pankreas hücrelerinin hasar görmesi sonucunda insülinin yetersiz üretilmesi veya dolaşımında yeterli düzeyde insülin olmasına rağmen hücrelerin insüline duyarsız gelmesi halinde kanda yüksek şeker görülmesi ile karakterizedir. Bu durumu tetikleyen durumlar şunlardır:

• İnsülin direnci: Kaslarda, yağlarda ve karaciğerdeki hücreler insüline olması gereken gibi cevap vermediği durumlarda meydana gelir. Sedanter yaşam (fiziksel aktivite eksikliği), obezite, diyet, hormonal değişiklikler, genetik ve bazı ilaçlar insülin direncine neden olur. İnsülin direnci ise tip 2 diyabeti tetikler.
• Otoimmün hastalıklar: Bağışıklık sisteminin vücut doku ve hücrelerine saldırması sonucunda ortaya çıkan hastalık grubudur. Tip 2 diyabet ve erişkinin latent otoimmun diyabeti (LADA) oluşumu bağışıklık sisteminin pankreas hücrelerine saldırması sonucunda ortaya çıkar.
• Hormonal dengesizlikler: Cushing sendromu veya akromegali gibi hormonal bozukluklarda tip 2 diyabet gelişme riski artar. Ayrıca hamilelik sırasında insülin direncine neden olan hormonlar salgılanır.
• Pankreas hasarı: Pankreastaki fiziksel hasarlar insülin üreten hücrelere zarar vermesi sonucunda yetersiz insülin üretimine neden olur.
• Bazı ilaçlar: İlaçların bazıları hormonal değişimlere neden olarak diyabet oluşumunu tetikleyebilir.

Tip 1 Diyabet (Otoimmün Diyabet)

Tip 1 diyabetin tam olarak nedeni bilinmemektedir. Ancak otoimmün reaksiyon sonucu meydana geldiği düşünülür. Bu reaksiyonlar sonucunda pankreastaki insülin üretimi ciddi boyutta hasar görür. Tip 1 diyabet belirtileri hızlı bir şekilde meydana gelir. Bu hastaların yaşamlarını sürdürebilmesi için her gün doktorun reçete ettiği planlarda insülin alması gerekir. Bununla beraber öğünlerde alınan şeker planlanan insülin miktarını etkilemesinden dolayı tip 1 hastalarına beslenme planı hazırlanmalıdır. Hastaya beslenme planı hastanın yaşam tarzına ve tedavisine uygun olarak diyetisyen tarafından hazırlanır.

Tip 2 Diyabet (İnsülin Direnci)

Diyabet türleri arasında yaygın olarak görülen türdür. Tip 2 diyabette başlangıç aşamasında hücreler insüline tepki vermez. Bu durumda pankreastan dolaşımdaki şekeri (glikozu) hücrelere alınması için daha fazla insülin salgılanır. Bunun sonucunda ise insülin direnci gelişir. İnsülin direnci zamanla prediyabete neden olur. Bu durum ise tip 2 diyabet gelişme riskini artırır. Tip 2 diyabet belirtileri yavaş yavaş ortaya çıkar. Bu nedenle erken teşhis zorlaşır.

Gestasyonel Diyabet

Gestasyonel diyabet; gebelikte yeterli düzeyde insülin üretilmediğinde meydana gelir. Hamilelikte fiziksel değişimlerin yanı sıra hormonal değişimlerde meydana gelir. Hormonal değişimler insülin çalışma şeklini etkiler. Bunun sonucunda ise insülin etkinliği azalır. Bu durum insülin direncini tetikler. Hamilelikte insülin direnci vücudun insülin ihtiyacını artırır. Gestasyonel diyabet hamilelerin ve bebeklerin sağlıklarını olumsuz etkiler. Gestasyonel diyabetin neden olduğu bebek ve annede görülen sağlık problemleri:

• Hamilelerde hipertansiyon neden olur.
• Makrozomiye (normalden büyük bebekler) neden olur.
• Bebeklerde erken doğum, nefes almada zorluk ve kan şekeri düşüklüğüne neden olur.
• Hamilelikte gestasyonel diyabet olması bebeğin ilerleyen yaşlarda tip 2 diyabete yakalanma olasılığını artırır.

Şeker Hastalığının Tedavisi

Şeker hastalığının tedavisinde ve yönetiminde farklı uygulamalar vardır. Şeker hastalığı tedavisi kişiden kişiye değişen bireysel ihtiyaçlar doğrultusunda planlanmalıdır. Şeker hastalığında; yaşam tarzı değişiklikleri, insülin ve ilaç tedavisi olmak üzere üç çeşit tedavi yöntemi mevcuttur. Hastalığın şiddetine ve seyrine göre tedaviler kombinasyon şeklinde uygulanabilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Diyabet gelişme riski yüksek olanlar, prediyabet tanısı alanlar ve yeni tip 2 diyabet tanısı almış kişiler için genellikle farmakolojik tedaviye başvurulmadan yaşam tarzı değişikliklerine başvurulur. Yaşam tarzında yapılan değişimler ile diyabet yönetimi sağlanırken şeker hastalığın neden olduğu hastalıkların önüne geçilir. Hastalara genel olarak yaşam tarzı değişiklikleri ile ilgili verilen önerilen şunlardır:

• Haftada 150 dakika orta yoğunlukla aktivite yapılmalı.
• Sağlıklı kiloya ulaşmak için yavaş yavaş kilo verilmeli.
• Meyve, sebze ve tam tahıllı besinlerin diyette tüketiminin artırılmalı.
• Diyette doymuş yağ alımı azaltılmalı.
• Stresle başa çıkmanın yollarını öğrenmek diyabet yönetimini kolaylaştırır.

İnsülin Tedavisi

İnsülin tedavi her diyabet hastalığında tercih edilen bir tedavi yöntemi değildir. İnsülin tedavisinin kullanımını belirleyen temel faktör pankreasın insülin üretme yeteneğidir. Tip 2 diyabet gibi pankreas insülin üretebiliyorsa gerek duyulmaz. Ancak tip 2 hastalarında kısa dönemli tedavi yöntemi olarak kullanılabilir. Özellikle insülin tedavisi tip 1 diyabet hastalarında sıklıkla başvurulan tedavi yöntemidir.

İlaç Tedavisi

İlaç tedavisi tip 2 diyabette başvurulan yaygın bir tedavi yöntemidir.  Diyet ve egzersiz ile kan şekerinin kontrole alınamadığı durumlarda ilaç tedavisine başvurulur. Diyabet tedavisinde farklı ilaç türleri vardır. İlaçların çalışma şekilleri, etkileri ve yan etkileri farklıdır. Diyabette kullanılan ilaçların genel özellikleri:

• Pankreasın insülin üretmesini uyaran ilaçlar
• Hücrelerden kana salınan glikozu azaltan ilaçlar
• Vücutta insülin etkinliğini arttıran ilaçlar
• Kandaki insülin miktarını azaltan ilaçlar

İlginizi Çekebilir : Tip 1 Diyabet Nedir ve Nasıl Oluşur?

İlginizi Çekebilir : Tip 1 Diyabet Hastası Nasıl Beslenmeli?

İlginizi Çekebilir : Tip 2 Diyabet Nedir?